اغلب دانشجویان علوم پزشکی وقتی فارغ‌التحصیل می‌شوند وارد بازار کار شده و با مسائلی مواجه می‌شوند که هیچ مهارتی در این زمینه‌ها نیاموخته‌اند. دانشکده‌های پزشکی برای آموزش دانش و مهارت‌های طبابت کردن طراحی و ساخته شده‌اند و تمرکز خود را بر آنچه مستقیم به رشته تخصصی دانشجو مربوط می‌شود گذاشته‌اند. برای موفقیت در فعالیت حرفه‌ای تنها مهارت‌های پزشکی کافی نیست و مهارت‌هایی هستند که شاید کمی عمومی‌تر باشند ولی ضروری هستند.
بسیار بعید به نظر می‌رسد که دانشکده‌های پزشکی بخواهند در زمینه آموزش این مهارت‌های ضروری اقدامی انجام دهند، هر چند که اگر هم انجام دهند دردی از فارغ‌التحصیلان دوا نمی‌کند. با توسعه آموزش‌های آنلاین و از راه دور راه‌های بسیاری وجود دارد که می‌توان این مهارت‌ها را آموخت ولی در وهله اول باید بدانید چه مهارت‌هایی به پیشرفت حرفه‌ای شما کمک بیشتری می‌کند. ما در اینجا ۸ مهارتی که می‌تواند به پیشرفت شما کمک شایانی کند را معرفی کرده‌ایم.
دانشجویان علوم پزشکی چه مهارت‌هایی را در دانشکده‌های پزشکی نمی‌آموزند؟
ما وارد دانشگاه می‌شویم تا برای زندگی حرفه‌ای آماده شویم ولی دانشکده‌های پزشکی فقط ما را برای فعالیت‌هایی که در بالین باید انجام دهیم آماده می‌کنند. در حالی که ما برای فعالیت شغلی خود نیاز به مجموعه‌ای از مهارت‌های نرم و سخت داریم.
مهارت‌های نرم همان مهارت‌های عمومی هستند که در تمام مشاغل و فعالیت‌ها لازم هستند. برخی از مهمترین مهارت‌های نرم شامل تفکر نقاد، حل مسئله، مهارت‌های ارتباطی، کار تیمی، مهارت مذاکره، مدیریت زمان و حرفه‌ای گری هستند. تعداد مهارت‌های نرم زیاد است و در هر شغلی برخی از آن‌ها ضرورت و اهمیت بیشتری دارند ولی به طور کلی تقویت مهارت‌های نرم می‌تواند مسیر پیشرفت حرفه‌ای را تسهیل کند.
مهارت‌های سخت آن دسته از مهارت‌هایی هستند که مستقیم با شغل در ارتباط هستند. مثلا برای یک پزشک دانش پزشکی و مهارت‌های بالینی جزو مهارت‌های سخت به حساب می‌آید. مهارت‌های سخت هر حرفه‌ای مستقیما بر پیشرفت شغلی تاثیر دارد و باید در آن‌ها توانمند بود.
برای موفقیت باید ترکیبی از مهارت‌های سخت و نرم را داشت. داشتن مهارت‌های سخت در سطح عالی، بدون بدست آوردن حداقلی از مهارت‌های نرم هرگز نمی‌تواند منجر به موفقیت‌های بزرگ شود.
پزشکان و فارغ‌التحصیلان علوم پزشکی چه مهارت‌هایی را بیاموزند؟
مهارت‌های سخت اصلی برای انجام فعالیت حرفه‌ای را در دانشکده‌های پزشکی می‌توان آموخت. مهارت‌های نرم نیز تا حدودی به دانشجویان علوم پزشکی آموزش داده می‌شود. البته این آموزش در دانشگاه‌های مختلف متفاوت است ولی در هر حال امروز اغلب افراد می‌دانند که یادگیری مهارت‌های نرم به ایشان کمک می‌کند و منابع متعددی نیز برای یادگیری آن‌ها وجود دارد.
برخی از مهارت‌ها هستند که نمی‌توان آن‌ها را دقیقا به عنوان مهارت نرم دسته‌بندی کرد و از طرفی هم کاملا مرتبط با مشاغل علوم پزشکی نیستند که جزو مهارت‌های سخت باشند. اما این مهارت‌ها تاثیر بسیار زیادی در موفقیت‌های آینده می‌گذارد و لازم است ولی کمتر کسی در مورد آن‌ها صحبت می‌کند.
من به دانش‌آموختگان علوم پزشکی توصیه می‌کنم که خود را در ۸ مهارتی که در ادامه گفته می‌شود تقویت کنند تا بتوانند در آینده حرفه‌ای خود موفقیت‌های بیشتری را بدست آورند.
۱. مدیریت مالی و سرمایه‌گذاری
چه بخواهیم یا نخواهیم مسائل مالی در زندگی شخصی و حرفه‌ای امروز ما اهمیت زیادی دارد. تفاوتی هم ندارد که پول زیادی داشته باشیم یا کم، در هر صورت نیاز است که منابع مالی را مدیریت کنیم.
مهارت‌های بسیاری وجود دارد از جمله حسابداری، دانش اقتصادی و سرمایه‌گذاری که می‌تواند برای دانش‌آموختگان علوم پزشکی کاربرد داشته باشد. تفاوتی نمی‌کند که شما مدیریت یک کلینیک یا بیمارستان را بر عهده داشته باشید یا مطب کوچک خود را دارید، در هر صورت نیاز است که اطلاعات حداقلی در مورد حسابداری، مالیات و بیمه داشته باشید.
اگر می‌خواهید نگرانی‌های مالی خود را کاهش دهید حتما کمی در مورد حسابداری و اقتصاد بیاموزید. منابع مختلفی برای آموزش حسابداری و مبانی اقتصاد به مدیران عامل وجود دارد که می‌تواند برای پزشکان و متخصصان سلامت مفید باشد.
از طرف دیگر حتما توصیه می‌کنم در مورد سرمایه‌گذاری و بازارهای سرمایه مطالعه کنید. دانش‌آموختگان علوم پزشکی اغلب پس از سال‌ها تلاش و کار سنگین می‌توانند به درآمد مناسبی دست پیدا کنند ولی کمتر می‌توانند سرمایه‌گذاری‌های خوبی انجام دهند. نیاز نیست یک سرمایه‌گذار حرفه‌ای شوید ولی لازم است بدانید که سرمایه‌های خود را به چه صورتی مدیریت کنید.
۲. مسائل حقوقی قراردادها
فارغ از مسائل حقوقی که در فعالیت پزشک و هر متخصص سلامت ممکن است پیش بیاید و باید در مورد آن بداند، اطلاع از مسائل حقوقی عمومی به خصوص قراردادها لازم و ضروری است. قراردادها انواع بیشماری دارند و موارد بسیاری پیش می‌آید که حتما باید قراردادی برای آن بسته شود. ولی نمی‌توان به همه انواع قراردادها مسلط بود و بهتر است اطلاعات کلی در مورد مسائل حقوق قراردادها داشت.
قرارداد نبستن یک مشکل است و اطلاع نداشتن از بار حقوقی بندهای قرارداد مشکل دیگری. به طور عمومی مواردی در قراردادها هست که باید حتما رعایت شود تا ارزش حقوقی داشته باشد. حتما لازم است که از این موارد اطلاع داشته باشید وگرنه قرارداد شما قابل استناد نخواهد بود و هیچ ارزشی ندارد.
هرچند همیشه می‌توان از مشاوره یک وکیل استفاده کرد و توصیه می‌کنم برای قراردادهای مهم و بزرگ حتما از یک وکیل خبره مشورت بگیرید. دقت داشته باشید که وکلا هم در زمینه‌های مختلفی تخصص دارند و بهتر است از وکیلی کمک بگیرید که در زمینه قرارداد شما تجربه و تخصص دارد.
پیشنهاد می‌کنم در مورد قراردادهای استخدام و پیمانکاری اطلاعاتی را بدست آورید چون احتمال زیاد دارد که نیاز به این قراردادها پیدا کنید.
۳. مدیریت کسب و کار
سلامت جای کسب و کار نیست! تعارض بزرگی که در حوزه سلامت وجود دارد این است که می‌گویند فعالیت‌های حرفه‌ای حوزه سلامت کسب و کار نیستند، در حالی که در واقع قوانین و مدل عملکرد بنیادین سازمان‌ها و واحدهای حوزه سلامت نیز مانند هر کسب و کار دیگری است.
برخلاف برداشت عمومی که کسب و کار را مساوی با بهره‌کشی و درآمدزایی به هر قیمتی می‌داند، در واقع کسب و کارها برای موفقیت نیازمند ایجاد ارزش برای مشتریان و احترام و حفظ حقوق آن‌ها هستند. بنابراین وقتی شما فعالیت حرفه‌ای انجام می‌دهید و درآمدی به دست می‌آورید در حقیقت یک کسب و کار دارید، حال این کسب و کار می‌تواند یک بیمارستان یا یک مطب باشد.
این کسب و کاری که حفظ سلامت مردم را در اولویت خود قرار داده است برای آنکه بتواند به خوبی و با قدرت پیش برود باید اصول مدیریت کسب و کار را رعایت کند. از مدیریت منابع انسانی و مدیریت مالی گرفته تا فرهنگ سازمانی می‌تواند به بهبود خدمات‌دهی در حوزه سلامت کمک کند.
مدیریت کسب و کار را در دوره mba آموزش می‌دهند ولی لازم نیست همه دانش‌آموختگان علوم پزشکی MBA بگیرند تا بتوانند کار خود را مدیریت کنند. ولی اطلاعات در مورد مواردی مانند استخدام و منابع انسانی، مهارت‌های مدیریتی و مسائل قانونی و حقوقی کسب و کارها می‌تواند کمک کننده باشد.
آیا با دوره mba سلامت دیجیتال مدلین آشنا هستید؟! تمام جزییات، معرفی اساتید و سرفصل‌های به‌روز این دوره را در سایت مدلین ببینید.
پیشنهاد می‌کنم کمی در مورد انواع سازمان‌های حقوقی نیز اطلاعات کسب کنید. برای بسیاری از پزشکان و متخصصان سلامت پیش می‌آید که بخواهند شرکتی را خودشان یا با شرکایی راه‌اندازی کنند. در این شرایط لازم است که حتما از تعهدات حقوقی شرکت‌ها اطلاع کافی داشته باشید تا بعدا با مشکلی مواجه نشوید.
۴. تکنولوژی‌های دیجیتال
تکنولوژی‌های دیجیتال در تمام ابعاد زندگی ما حضور دارند و هر روز حضورشان پررنگ‌تر شود. شاید در حوزه سلامت حضور تکنولوژی‌ها دیجیتال همه‌گیر نشده ولی دیر یا زود بسیاری از بخش‌های سلامت با این تکنولوژی‌ها متحول خواهند شد. این شرایط می‌تواند فعالیت حرفه‌ای پزشکان و متخصصان سلامت را بسیار تحت تاثیر قرار دهد.
فارغ از اینکه در چه تخصص و زمینه‌ای مشغول به کار هستید، اکیدا توصیه می‌کنم که با دیجیتالی شدن کنار بیایید. متاسفانه اگر نتوانید با تکنولوژی‌های دیجیتال دوستی کنید، به احتمال بسیار زیاد در آینده نه چندان دور عقب می‌مانید یا حتی ممکن است دیگر نتوانید حرفه مورد علاقه خود را انجام دهید.
بهترین راه برای دوستی با تکنولوژی‌های دیجیتال نترسیدن، اجتناب نکردن و استفاده از آن‌ها است. هر چقدر که از ابزارهای موجود استفاده کنید مهارت بیشتری پیدا می‌کنید تا از تکنولوژی‌های نوظهور آینده نیز بهره ببرید.
هر چند خوب است اگر علاقمند باشید دانش و مهارت‌های فنی دیجیتال مانند برنامه‌نویسی را فرا بگیرید ولی برای انجام فعالیت حرفه‌ای سلامت خود در آینده کافی است یک کاربر دیجیتال خوب باشید. کسب اطلاع در مورد سلامت دیجیتال نیز می‌تواند کمک زیادی به شما برای قوی شدن در این حوزه کند.
مدلین تلاش کرده تا در این مورد مقالات جامع و معتبری را برای شما منتشر کند؛ در همین راستا می‌توانید به مقاله « سلامت دیجیتال چیست؟ » ما مراجعه کنید و در این مورد اطلاعات جامع را کسب کنید.
۵. فعالیت در شبکه‌های مجازی
بسیاری از ما در شبکه‌های اجتماعی حضور داریم و با اهداف مختلف از آن‌ها استفاده می‌کنیم. حتی اگر از شبکه‌های اجتماعی برای ارتباطات شخصی با دوستان و آشنایان استفاده می‌کنید خوب از که اصول ارتباط در این فضا را بشناسید. ولی اگر برای ارتباطات عمومی از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنید، اطلاع از این قواعد ضروری است.
بسیاری از پزشکان و متخصصان سلامت از شبکه‌های اجتماعی برای آموزش، برندسازی و جذب مخاطب استفاده می‌کنند. برای انتشار محتواهایی که مخاطب را جذب کند اصولی وجود دارد ولی باید به این نکته توجه داشت که محتوای حوزه سلامت با سایر حوزه‌ها متفاوت است. به همین دلیل لازم است که از تجربیات و آموزه‌های مربوط به حوزه سلامت بهره گرفته شود.
فعالیت در شبکه‌های مجازی برای پزشکان و متخصصان سلامت همانقدر که می‌تواند باعث اعتبار و ایجاد برند شخصی شود، می‌تواند باعث تخریب و بدنامی نیز گردد. به همین دلیل بهتر است پیش از فعالیت عمومی مرتبط با حرفه خود حتما در این زمینه اطلاعات کافی را بدست آورید.
این اطلاعات شامل همکاری با شرکت‌ها و آژانس‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند نیز می‌شود. پس از دریافت خدمات از این قبیل مراکز حتما سوابق کاری و تجربه آن‌ها در حوزه سلامت را به دقت بررسی کنید و با اصولی که از فعالیت حرفه‌ای سلامت در شبکه‌های مجازی آموخته‌اید مقایسه کنید.
۶. شبکه‌سازی شغلی
شبکه‌سازی به برقراری ارتباط با افراد مرتبط با حوزه فعالیت حرفه‌ای اطلاق می‌شود. شبکه‌سازی یک مهارت نرم به حساب می‌آید و می‌تواند تاثیر بسزایی در موفقیت و پیشرفت حرفه‌ای داشته باشد. شبکه‌سازی اصول و قواعدی دارد که باید آن‌ها را بشناسید تا بتوانید شبکه‌ای موثر و کارآمد در اطراف خود تشکیل دهید.
شبکه شما نباید تنها از افرادی با تخصص همانند خودتان تشکیل شده باشد. چنین شبکه‌ای خوب است ولی کافی نیست. شما باید با تخصص‌های مختلف ارتباط برقرار کنید تا شبکه‌ای غیرمتمرکز و چند جانبه داشته باشید.
مرسوم است که افراد اول فرصت‌ها را به افرادی که از قبل می‌شناسند معرفی می‌کنند و راحت‌تر به آن‌ها اعتماد و همکاری می‌کنند. بنابراین شبکه‌سازی فقط یک آشنایی سطحی نیست و لازم است که ارتباط موثر و دو طرفه برقرار شود.
اگر اصول شبکه‌سازی را ندانید و اینکار را درست انجام ندهید، وقت و انرژی بسیاری را هدر می‌دهید و حتی ممکن است به اعتبار خود لطمه بزنید. اطلاعات و آموزش‌های بسیاری در مورد شبکه‌سازی وجود دارد و توصیه می‌کنم حتما مهارت شبکه‌سازی خود را تقویت کنید.
۷. مدیریت تعارض
تعارضات بسیاری در محیط و روابط کاری به وجود می‌آید و رفع نکردن آن‌ها به فرآیند کاری لطمات جبران‌ناپذیری وارد می‌کند. نمی‌توان از تعارض اجتناب کرد به همین دلیل باید تعارضات را مدیریت کرد. مدیریت تعارض یعنی محدود و کم کردن جنبه‌های منفی و پررنگ کردن و افزایش دادن جنبه‌های مثبت تعارض است. برای اینکار از روش‌ها و ابزارهای مدیریتی استفاده می‌کنند.
به عنوان پزشک یا متخصص سلامت شما می‌توانید نقش موثری در مدیریت تعارضات در میان اعضا تیم درمان یا خدمات بهداشتی درمانی داشته باشید. این مهارت به شما کمک می‌کند جایگاه خود را در تیم تثبیت کنید و محیطی مناسب‌تر برای پیشرفت کاری ایجاد کنید.
مهارت مدیریت تعارض را نمی‌توان با مطالعه کردن به دست آورد و نیاز است که پس از کسب اطلاعات در این زمینه حتما برای آن تمرین کنید.
۸. مدیریت و رهبری
برای بسیاری از پزشکان و متخصصان سلامت پیش می‌آید که مسئولیت تیم، بخش، واحد یا مرکزی را برعهده بگیرند. مدیریت و رهبری مهارتی ذاتی نیست و باید آن را آموخت و تجربه کرد. برای آنکه بتوانید مسئولیت خود را به خوبی در این شرایط انجام دهید باید حداقل اصول مدیریت و رهبری را بدانید. هرچند که دانش تئوری اگر همراه با تجربه نباشد آنقدر موثر نیست.
افرادی که مهارت‌های مدیریت و رهبری خوبی دارند، حتی وقتی مسئولیتی برعهده ندارند، در تیم تاثیرگذار هستند و فرصت‌های پیشرفت بیشتری برایشان پدید می‌آید. اگر نمی‌خواهید در سازمان‌های دیگر کار کنید و ترجیح می‌دهید برای خودتان کار کنیم، باز هم به مهارت‌های مدیریت و رهبری نیاز دارید.
فرصت‌های مدیریت و رهبری در حرفه شما بی‌شمار هستند، از مسئولیتی که در یک کنگره می‌توانید بگیرید تا یک تیم تحقیقاتی یا حتی تیم درمان. بنابراین توصیه می‌کنم حتما در زمینه مدیریت و رهبری مطالعه کنید و کسب تجربه در این زمینه را فراموش نکنید.
۹. فرصت‌های شغلی غیر بالینی
این مورد آخر مهارت نیست بلکه گزینه‌ای است که در مقابل بسیاری از پزشکان و متخصصان سلامت و دانش‌آموخته‌های علوم پزشکی وجود دارد. هر چند که جامعه نیاز به افراد زیادی دارد که در شغل‌های بالینی و ارائه خدمات سلامت فعالیت می‌کنند ولی اگر فکر می‌کنید که توانایی دارید فعالیت‌های غیربالینی را حتما تجربه کنید.
بازار مشاغل بین رشته‌ای روز به روز داغ‌تر می‌شود و نیاز به این متخصصان بیشتر احساس می‌شود. همانطور که بسیاری از متخصصان سلامت به فعالیت‌های تحقیقاتی روی آوردند، امروز نیاز به متخصصان سلامت که در زمینه هوش مصنوعی، داده و سایر تکنولوژی‌های دیجیتال نیز تخصص داشته باشند، وجود دارد. مقاله «۲۱ شغل آینده سلامت» را در این مورد مطالعه کنید.
در تخصص‌های بین رشته‌ای فرصت‌های بیشماری وجود دارد که می‌تواند به همان اندازه فعالیت بالینی تاثیرگذار و راضی کننده باشد. توصیه می‌کنم به خود فرصت تجربه کردن حوزه‌های بین‌رشته‌ای را بدهید.
نتیجه‌گیری
بعید است که کسی برای آموزش مهارت‌های ضروری و پایه‌ای که در دانشکده‌های پزشکی نیاموخته‌ای اقدامی بکند ولی فرصت‌های یادگیری بسیار زیاد است و اگر بخواهید به راحتی می‌توانید به آموزش‌های مختلف دسترسی پیدا کنید. برای پیشرفت حرفه‌ای تنها یک مسیر از پیش تعریف شده را در نظر نگیرید. به تعداد آدم‌ها راه‌های موفقیت وجود دارد و شما می‌توانید مسیر خود را بسازید.
