درمان مبتنی بر بازی ویدیویی؛ تحولی که آکیلی در پزشکی دیجیتال رقم زد

آکیلی اینتراکتیو (Akili Interactive) یک شرکت پزشکی دیجیتال مستقر در بوستون آمریکا است که دانش بالینی را با فناوری و صنعت سرگرمی ترکیب کرده تا خدمات پزشکی جدیدی ارائه کند.

محصول شاخص آکیلی، EndeavorRx یک درمان دیجیتال تجویزی برای افزایش تمرکز و توجه در کودکان دچار اختلال بیش‌فعالی – نقص توجه (ADHD) است که از طریق یک بازی ویدیویی ارائه می‌شود. این درمان مانند داروهای متداول، باید توسط متخصص و به‌عنوان بخشی از یک برنامه‌ی درمانی تجویز شود و برای کودکان سنین ۸ تا ۱۲ سال مناسب است.

شعار تبلیغاتی جالب این شرکت «داروی خود را بازی کن» است. در اواسط سال ۲۰۲۰ آکیلی طی دو اعلان و با فاصله‌ای کم، از دریافت تأییدیه‌ی FDA آمریکا و گواهینامه‌ی CE اتحادیه‌ی اروپا برای EndeavorRx خبر داد.  

در اپیزود ۱۰۸ پادکست Digital health today 360°، ادی مارتوچی (Eddie Martucci) هم‌بنیان‌گذار و مدیر ارشد آزمایشگاه‌های تعاملی آکیلی، در گفت‌وگو با دن کندال (Dan Kendall) میزبان پادکست، توضیحاتی در رابطه با پزشکی دیجیتال، شرکت آکیلی، تأثیر آن در بازار سلامت و خطی مشی این شرکت ارائه می‌کند. ادی دوره‌ی تحصیلی PhD بیوشیمی و بیوفیزیک مولکولی را در دانشگاه ییل گذرانده و همزمان معاون ارشد (VP) شرکت PureTech، یک شرکت سرمایه‌گذاری بیوتکنولوژی در زمینه‌ی ساخت دارو، است.

وی شرح می‌دهد که تأییدیه‌های اخیر CE و مجوز FDA چه معنایی برای کسب و کار آن‌ها دارند و همچنین در مورد برنامه‌های تجاری‌سازی، حجم و ارزش داده‌های ایجادشده توسط ابزارهای دیجیتال و اینکه چگونه پزشکی دیجیتال و درمان‌های دیجیتال رابطه‌ی میان شرکت‌ها و مردم را دگرگون می‌‌کنند، صحبت می‌کند.

درمان مبتنی بر بازی ویدیویی
تحولی که آکیلی در پزشکی دیجیتال رقم زد

آکیلی، تجویز بازی ویدیویی برای درمان

مارتوچی از هدف راه‌اندازی شرکت آکیلی می‌گوید که ایجاد نوع جدیدی از درمان است. نوعی جدید از محصولات پزشکی که از تحقیقات نوین در زمینه‌ی چگونگی فعال‌سازی مغز استفاده می‌کنند. وی معتقد است این حوزه‌ی پزشکی به‌طور کامل مورد بررسی و توجه قرار نگرفته است. «به دنبال مشخص کردن یک راه جدید بودیم، چیزی هدفمند که مانند داروهای معمول، با خوردن تحویل داده نشود بلکه از طریق صفحه نمایش ‌و دستگاه‌های مخصوص سرگرمی و در زمان سرگرمی و بازی ارائه شود».

از این رو شرکت آکیلی به درمان‌های دیجیتال روی آورده است. درمان‌هایی که هدفشان تاثیر مستقیم بر شبکه‌های شناختی در مغز و ایجاد اثرات درمانی برای اختلالات شناختی خاص است.

تفاوت میان پزشکی دیجیتال و درمان دیجیتال

ادی مارتوچی به بحث برای تمایز و ابهام زیاد این دو اصطلاح اشاره می‌کند و در ادامه با اشاره به اینکه آکیلی یک راهکار پزشکی دیجیتال (Digital medicine) محسوب می‌شود، به تحلیل این مسئله از دیدگاه خود می‌پردازد. از نظر مارتوچی درمان‌های دیجیتال (Digital therapeutics) نوعی درمان یا مداخله را ارائه می‌کنند که سبب بهبود مراقبت‌های سلامت و بهبود نتایج می‌شود؛ در نتیجه انواع بسیاری از درمان‌های دیجیتال وجود دارد.

اما پزشکی دیجیتال، مفهومی گسترده‌تر دارد. از نظر او در این تعریف دو جنبه مدنظر است. اول اینکه یک درمان دیجیتال، برای اینکه تبدیل به پزشکی دیجیتال شود باید تمام مراحل اعتبارسنجی را (به‌عنوان مثال از طریق تأییدیه‌ی FDA) طی کند تا بتواند در معالجات پزشکی استفاده شود. بنابراین محصول ارائه‌شده افزون بر بهبود نتایج بالینی، امکان تجویز توسط پزشک را نیز خواهد داشت.

از جنبه‌ی دیگر می‌توان گفت عبارت پزشکی دیجیتال زمانی استفاده می‌‌شود که هدف از محصول صرفا یک راه‌حل منفرد نباشد؛ یعنی چیزی که صرفا سبب بهبود بیمار می‌شود. یکی از مزایای دیجیتالی شدن، درگیر شدن و تعامل بیمار یا مراقب با درمان است. در پزشکی دیجیتال داده‌ها می‌توانند به‌منظور ارائه‌ی بازخورد و ایجاد درکی در بیمار استفاده ‌شوند، بنابراین در اینجا فقط درمان دیجیتالی که در اختیار کودک دچار ADHD است، مدنظر نیست بلکه روند درمانی از طریق والدین، مراقبان و خدمات حمایت از بیمار نیز پیش می‌رود.

مفهومی که آکیلی در سیستم مراقبت سلامت وارد کرده است

به گفته‌ی مارتوچی تیم تحقیقات آکیلی سال‌ها تحقیق و تلاش کرده تا این روش درمانی را برای بیماران ارائه کند. مشابه داروهای دیگر، برای این محصول نیز آزمایش‌های بالینی بسیاری انجام شده است. پنج آزمایش کنترل‌شده‌ی تصادفی بر روی بیش از ۶۰۰ کودک دچار ADHD انجام شده است. این آزمایش‌ها منجر به ایجاد تعامل با بیماران شده و مسیری برای بررسی دقیق‌تر راه‌های کمک به آن‌ها به‌وجود آورده‌اند. به باور مارتوچی با توجه به تعداد بسیار زیاد بیمارانی که در جهان با مشکلات اختلال توجه مواجه هستند، ارائه‌ی یک راهکار درمانی منحصربه‌فرد بسیار ارزشمند و حائز اهمیت است و ارزش صرف زمان طولانی برای رسیدن به هدف را دارد.

وی استفاده از فناوری و درمان‌های دیجیتال را به دو روش امکان‌پذیر می‌داند. «ما وقتی وارد این حوزه شدیم و به یافتن این رشته از درمان‌های دیجیتال کمک کردیم، متوجه شدیم که از فناوری به دو روش می‌توان استفاده کرد. از فناوری می‌توان استفاده کرد تا چیزی را که در حال حاضر در یک درمان در اختیار داریم، دیجیتالی کنیم. مثال‌های زیادی برای این روش وجود دارد که فکر می‌کنم در ۵ تا ۱۰ سال گذشته واقعا در سلامت دیجیتال تأثیرگذار بوده است، اما آنچه ما به آن فکر می‌کنیم موج بعدی استفاده از دیجیتال است. ارائه‌ی آنچه که پیش از دیجیتال هرگز نمی‌توانستید داشته باشید، یا استفاده از فناوری برای تعامل با فیزیولوژی انسان به روشی کاملا جدید». تا پیش از این، تردید وجود داشته که آیا می‌توان ابزار جدیدی داشت که با فیزیولوژی انسان تعامل داشته باشد و به‌صورت یک واسط سرگرمی ارائه شود؟! به گفته‌ی مارتوچی، آکیلی راهی را به سوی چنین رویکردهایی باز کرده است.

تولید محصول؛ شروع رقابت، تطبیق و تکامل

دکتر مارتوچی اعتقاد دارد که برخلاف این نقطه‌ی عطف بزرگ، این پایان کار نیست. تیم پژوهشی آکیلی با هدف کمک به افراد بیشتر، به دنبال بررسی نکات و جزئیات ظریفی است که با ادامه‌ی کار و انجام مداخلات دیجیتالی مشخص خواهند شد. به گفته‌ی وی چنین سیستمی، نقاط تماس زیادی دارد که از  ارتباط با بیماران، خانواده‌ها، مراقبان و پزشکان حاصل می‌شود. تعاملی که به الزام و تعهد بیشتری نیاز دارد و شاید از برخی جهات تعهد به آن نسبت به داروهای سنتی دشوارتر باشد. همه‌ی این موارد در عین اینکه فرصتی برای رشد فراهم می‌کنند، چالش‌هایی را نیز مطرح می‌سازند که باید بر آن‌ها غلبه کرد. ادی مارتوچی این شرایط را فرصتی برای یادگیری و سازگارشدن عنوان می‌کند و این امر را شروع شکل‌گیری صنعت دارویی جدید می‌داند.

در ادامه او مدل تجاری شرکت آکیلی را مدل جدیدی در فضای کسب‌وکار معرفی می‌کند. تیم فروش و توسعه‌ی آکیلی در حال حاضر به دنبال تماس با برخی از فروشندگان است. آن‌ها در همین حال تعامل و ارتباطاتی را با پزشکان و سیستم پزشکی، پرسنل مراقبت سلامت، کلینیک‌های پزشکی و به‌طور همزمان با بیماران برقرار کرده‌اند.  

محصول جانبی درخشان پزشکی دیجیتال: بانک داده

از نظر ادی مارتوچی یکی از مهم‌ترین مزایای پزشکی دیجیتال یا درمان‌های دیجیتال که کمتر در مورد آن صحبت شده، فراهم کردن امکان ثبت داده است. در مدل‌های سنتی پزشکی، پس از تجویز دارو توسط پزشک، فقط برخی از بیماران از آن استفاده می‌کنند و در نهایت پس از گذشت مدت زمانی پزشک می‌تواند از بیمار سوال کند که در چه مرحله‌ای قرار دارد.

در پزشکی دیجیتال این امکان وجود دارد که ارائه‌دهنده‌ی خدمات با کاربر محصول تعامل داشته باشد. در مورد زمان و چگونگی استفاده به او اطلاعات داده و میزان استفاده و چگونگی اجرای دستورالعمل‌ها را ارزیابی کند.

او می‌گوید: «کاری که ما امروز می‌کنیم این است که با شروع درمان توسط بیمار، می‌دانیم که او درمان را شروع کرده است. تمام اطلاعات را در پایگاه داده‌ی خود داریم. پس از چند جلسه استفاده ما حدود ۹۰۰.۰۰۰ نقطه داده خواهیم داشت. اینطور نیست که ما از ۹۸٪ داده‌ها استفاده کنیم. بخشی از آن را به کار می‌گیریم تا یاد بگیریم و محصولات خود را بهتر کنیم. مثلا تیم علوم داده‌ی ما، اطلاعاتی را استخراج می‌کند که چگونگی استفاده‌ی دقیق و الگوهای یک بازی را که به بیمار منفعت می‌رسانند، پیش‌بینی می‌کند. بنابراین ما می‌توانیم اقداماتی انجام دهیم، مثل اینکه چه بیمارهایی بازی را به شکلی انجام دهند که سودمند باشد یا یک مکالمه‌ی مستقیم با بیماری داشته باشیم و برای استفاده‌ی بهتر از درمان به او کمک کنیم.»

با این حال او بهره‌گیری از داده‌های غنی فناوری دیجیتال را منوط به استفاده از پروتکل‌های امنیتی مناسب و سطح بالا می‌داند.

توسعه‌ی جهانی EndeavorRx همزمان با بازار آمریکا

دکتر مارتوچی از یک همکاری برای پیشبرد محصول EndeavorRx با کشورهای جنوب شرقی آسیا مانند ژاپن و تایوان می‌گوید و به طور خاص از شرکت دارویی Shionogi در ژاپن نام می‌برد. وی همچنین به دریافت گواهی CE و شروع فعالیت در اتحادیه‌ی اروپا اشاره می‌کند. شرکت آکیلی در صدد است محصول خود را فراتر از بازار ایالات متحده و به‌صورت موازی در جایگاه‌های مختلف جهانی توسعه دهد. او می‌گوید: «ما یک شرکت کوچک هستیم، اما چشمانمان بزرگ است، زیرا به دنیای بالقوه‌ی افرادی نگاه می‌کنیم که می‌توانند از این محصول سود ببرند. در مسائل شناختی تفاوتی میان فرهنگ‌ها، جغرافیا و کشورها وجود ندارد و این مسائل تقریبا در هر فرهنگی شیوع یکسانی دارند. این فرصت بزرگی است. ما احساس مسئولیت و تعهد داریم و این را یک فرصت تجاری می‌دانیم.»

در پایان این اپیزود، مارتوچی در مقام مقایسه‌ی سیستم‌های اعتبارسنجی و تجاری‌سازی کشورهای مختلف، از گسترش و پیشرفت سریع علوم جدید به‌ویژه پزشکی دیجیتال در تمام دنیا می‌گوید. او می‌گوید «ساختارهای قانون‌گذاری در اغلب کشورها، پیشرفت درمان‌های دیجیتال در دنیا را رصد می‌کنند و ضرورت آن را دریافته‌اند. من تضاد چشم‌گیری میان کارهایی که در کشورهای مختلف انجام می‌شود نمی‌بینم، فقط سرعت‌ها تفاوت دارد. فکر می‌کنم این مهم‌ترین شباهت است. مهم‌ترین تفاوت میان کشورهای مختلف این است که سیستم‌های سلامت به ویژه پرداخت‌کنندگان سلامت در اعتماد به اثرگذاری درمان‌های جدید بر جمعیت‌ بیماران با هم تفاوت دارند. با این حال هم پرداخت‌کنندگان خصوصی سلامت و هم نظام‌های سلامت دولتی به بررسی و توجه جدی‌تری به داده‌های اساسی روی آورده‌اند».

در نهایت او اظهار امیدواری می‌کند که این روند سبب شود به زودی شرکت‌های زیادی مانند آکیلی، بتوانند محصولات خود را ارائه دهند.

معرفی پادکست

پادکست Digital Health Today 360° وابسته به وب‌سایتی به همین نام و به میزبانی دن کندال (Dan Kendall)، از سال ۲۰۱۵ آغاز به کار کرده و  بر معرفی نوآوران، رهبران و پیشگامان صنعت سلامت تمرکز دارد. در این پادکست که تاکنون ۱۱۶ اپیزود آن منتشر شده، از بیماران و پزشکان، تا مخترعان و سرمایه‌گذاران سراسر جهان به‌عنوان مهمان حضور پیدا می‌کنند تا بینش، تجربه و دانش خود را از خط مقدم نوآوری در فناوری سلامت به اشتراک بگذارند.

وب سایت: Digitalhealthtoday.com

این اپیزو را می‌توانید در پلتفرم‌های دیگر پادکست مانند کست‌باکس، اپل پادکست  و گوگل پادکست نیز بشنوید.

معرفی میزبان پادکست

دن کندال (Dan Kendall) با مدرک مهندسی مکانیک از دانشگاه ویرجینیا تک (Virginia Tech)، بنیان‌گذار پادکست و وب‌سایت Digital Health Today و همچنین بنیان‌گذار شبکه‌ی پادکست سلامت (Health Podcast Network) است؛ جامعه‌ی برگزیده‌ای از پادکست‌ها برای افرادی که در بهبود سلامت و مراقبت تلاش می‌کنند.

او حرفه‌ی خود را با ۲۵ سال کار در ایالات متحده، اروپا و خاورمیانه با شرکت‌های فناوری سلامت، تجهیزات پزشکی و داروسازی و برای پیشبرد استراتژی‌های تجاری‌سازی و توسعه‌ی محصول گسترش داده است. دن از تجربیات خود برای کمک به رهبران، نوآوران و سازمان‌های بزرگ استفاده می‌کند تا داستان خود را به اشتراک گذاشته و با کاربران، سرمایه‌گذاران و دیگر سهام‌داران ارتباط برقرار کنند.