تحول دیجیتال سلامت

تغییر نیازهای مردم در زمینه حفظ سلامت و شرایط اقتصادی و اجتماعی سازمان‌های سلامت، تحول دیجیتال سلامت را به رویکردی مهم برای سازمان‌های سلامت پیش‌رو تبدیل کرده است. تحول دیجیتال به طور کلی بر تغییرات بنیادی در فرآیندها و نحوه ارائه ارزش سازمان تمرکز دارد و چیزی فراتر از استفاده صرف از تکنولوژی است. در حالی که تحول دیجیتال سال‌هاست در بسیاری از حوزه‌ها پیاده‌سازی شده، سازمان‌های سلامت محدودی بوده‌اند که تحول دیجیتال سلامت را در برنامه‌های خود قرار داده‌اند. ولی به نظر می‌رسد با وقوع پاندمی کرونا این شرایط در حال تغییر است و توجهات به تحول دیجیتال در بهداشت و درمان و سلامت دیجیتال بیشتر شده است.

ما در حوزه سلامت مقاومت زیادی در مقابل پذیرش تکنولوژی داشته‌ایم و قوانین و مقررات سختگیرانه امکان توسعه راهکارهای سلامت دیجیتال را محدود کرده است. ولی اکنون بلوغ تکنولوژی های دیجیتال به اندازه‌ای رسیده است که بتوانیم از آن‌ها برای ایجاد تحولی بنیادین در نحوه ارائه خدمات و مراقبت سلامت بهره ببریم.

برای درک بهتر تحول سلامت و بهداشت و درمان لازم است که در مورد تحول دیجیتال در صنایع و حوزه‌های دیگر نیز بدانیم. هر چند که مدل های تحول دیجیتال در صنایع دیگر را نمی‌توان عینا در حوزه سلامت پیاده‌سازی کرد ولی این تجربیات می‌توانند راهنمای خوبی برای تحول دیجیتال در سازمان های سلامت نیز باشد. به همین دلیل در بخش اول این مقاله در مورد تحول دیجیتال به طور کلی صحبت می‌کنیم و در بخش دوم به صورت اختصاصی به تحول دیجیتال سلامت می‌پردازیم.

آیا از آغاز ثبت‌نام دوره mba سلامت مدلین خبر دارید؟! تمام جزییات این دوره که جامع‌ترین دوره mba در حوزه سلامت است را در لینک روبه‌رو ببینید: https://medlean.ir/mba/

 

تحول دیجیتال چیست؟

چون تحول دیجیتال در هر سازمان متفاوت است، بسیار سخت است که بتوان تعریف واحدی برای آن ارائه داد. ولی اکثر تعاریف تحول دیجیتال را ادغام و ترکیب تکنولوژی های دیجیتال در تمام ابعاد کسب و کار می‌دانند که به واسطه آن تغییرات بنیادین در فرآیند و ارائه ارزش به مشتریان ایجاد می‌شود. تحول دیجیتال بیشتر از هر چیز یه تغییر فرهنگی اساسی است که سازمان را به سمت به چالش کشیدن مداوم وضع موجود، آزمون و توسعه چابک سوق می‌دهد. همانطور که مشخص است تکنولوژی دیجیتال بخشی ضروری ولی ناکافی برای تحول دیجیتال است. 

وقتی که رهبران سازمان‌ها به صورت عملیاتی به تحول دیجیتال فکر می‌کنند با دو سوال اولیه و بسیار مهم مواجه می‌شوند. این دو سوال چه و چرا هستند:

• سوال اول این است که تحول دیجیتال برای سازمان آنها چه معنی دارد. اهمیت این سوال از نظر مهم است که دیجیتال برای هر کسی معنی متفاوتی دارد. جیم سوانسون (Jim Swanson) مدیر ارشد فناوری اطلاعات جانسون اند جانسون می‌گوید:

دیجیتال واژه گسترده‌ای است که برای افراد مختلف معانی متفاوتی دارد. زمانی که در مورد تحول دیجیتال صحبت می‌کنید باید معنای آن را باز کنید.

• سوال دوم در مورد چرایی تحول دیجیتال برای سازمان و افراد و ذینفعان آن است. جی فیررو (Jay Ferro) مدیر ارشد فناوری اطلاعات کویکریت توضیح می‌دهد که:

چرایی تحول دیجیتال برای سازمان شما می‌تواند در مورد بهبود تجربه کاربری، بهبود بازده سازمانی، افزایش بهره‌وری یا افزایش سوددهی باشد.

بنابراین چیستی و چرایی تحول دیجیتال در سازمان‌ها می‌تواند بسیار متفاوت باشد و هر سازمانی باید با توجه به شرایط و ویژگی‌های خاص خود تحول دیجیتال را تعریف و استراتژی آن را ترسیم کند.

تفاوت دیجیتالی کردن و تحول دیجیتال چیست؟

دیجیتالی شدن در واقع فرآیند حرکت به سمت کسب و کار دیجیتال است. کسب و کار دیجیتال در نتیجه چندین فرآیند دیجیتالی کردن در کسب و کار به وجود می‌آید. گارتنر دیجیتالی کردن یا Digitalization را این‌گونه تعریف می‌کند:

استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال برای تغییر مدل کسب و کار، ایجاد جریان درآمدی جدید و فرصت‌های ارزش آفرینی نوین است.

بسیاری معتقدند که دیجیتالی کردن بدون رقمی سازی یا Digitization به معنی تبدیل اطلاعات و مستندات آنالوگ به دیجیتال، نمی‌تواند رخ دهد. در حالی که دیجیتالی کردن بر استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال برای بهبود مدل کسب و کار تاکید دارد، رقمی سازی بر بهبود فرآیندهای داخلی مانند اتوماسیون کار و کاهش استفاده کاغذ و در نتیجه کاهش هزینه‌ها تمرکز می‌کند.

برخی واژه دیجیتالی کردن را به اشتباه بجای تحول دیجیتال بکار می‌برند، در حالی که تحول دیجیتال یا Digital Transformation مفهوم متفاوتی دارد. تحول دیجیتال نیازمند تطابق وسیع‌ترین بین تکنولوژی و فرهنگ است و  بیشتر مربوط به افراد و فرهنگ سازمان می‌شود تا تکنولوژی های دیجیتال.

چرا تحول دیجیتال اهمیت دارد؟

کسب و کارها به دلایل مختلفی مسیر Digital Transformation را در پیش می‌گیرند ولی دلیل بیشتر آن‌ها زنده ماندن است. با شروع پاندمی کرونا این موضوع بیش از پیش اهمیت پیدا کرد و سازمان‌ها برای تطابق با تغییرات اساسی در زنجیره تامین، کاهش زمان ورود به بازار و پاسخگویی به تغییرات سریع انتظارات مشتریان توجه بیشتری به تحول دیجیتال می‌کنند.

تغییر رفتار مشتریان پیش از این به کندی صورت می‌گرفت و با رشد تکنولوژی های دیجیتال سرعت این تغییرات کمی افزایش پیدا کرد. ولی با همه گیری کوئید – ۱۹ رفتار مشتریان به سرعت و به شکل غیرقابل پیش‌بینی تغییر کرد. هنوز زود است که بتوان حدس زد که کدام تغییر رفتارهای مشتریان در بلند مدت باقی خواهد ماند و این موضوع برنامه‌ریزی با روش‌های سنتی را دچار چالش می‌کند.

رادنی زیمیل (Rodney Zemmel) رهبر جهانی مکنزی دیجیتال می‌گوید:

تغییر رفتار مشتریان در تمام حوزه‌ها به واسطه تکنولوژی های دیجیتال سرعت گرفته است. فاکتور مهمی که کسب و کارها باید زیر نظر داشته باشند مقدار و درجه این تغییرات است.

داده‌های مکنزی نشان می‌دهد که به احتمال زیاد تغییر رفتار به سمت شبکه های نمایش آنلاین و خدمات تناسب اندام و ورزش آنلاین در آینده ماندگار خواهند بود. در زمینه تغذیه و آشپزی و تغییر رفتار به سمت پخت پز در خانه و خرید مایحتاج روزانه به صورت آنلاین، به نظر می‌رسد که بعید باشد به وضعیت پیشین که تمایل کمی برای آن‌ها وجود داشت، بازگردد. حتی در مورد فروش سازمانی نیز داده‌ها نشان می‌دهد که خرید و فروش آنلاین بسیار بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

در شرایطی که تغییرات رفتار مشتریان با سرعت در حال رخ دادن است، برای کسب و کارها بسیار مهم است که توجه ویژه ای به تجربه کاربری و نقشه سفر مشتری داشته باشند. برای مشتریان امروزی بسیار مهم است که بتوانند محصول یا خدمت را سریعتر، راحتتر و در همان محلی که نیاز دارند دریافت کنند. انتظارات جدید مشتریان بسیاری از فرآیندهای کسب و کاری سنتی را به چالش می‌کشد و اهمیت تحول دیجیتال را بیشتر می‌کند.

از سوی دیگر رشد تکنولوژی و جهانی شدن در کنار آن باعث شده رقابت کسب و کارها از ملی و منطقه‌ای به رقابتی جهانی تبدیل شود. بنابراین سازمان ها نیاز دارند که چابک، مقیاس پذیر و نوآور باشند تا بتوانند در بازار رقابتی امروز زنده بمانند. تکنولوژی های دیجیتال دیگر به تنهایی نمی‌توانند مزیت رقابتی کافی ایجاد کنند و باید تحول دیجیتال در تمام جنبه های سازمان به خصوص فرهنگی ایجاد شود.

بنابراین با توجه به تغییر رفتار سریع مشتریان به سمت آنلاین و مجازی شدن و انتظار آنان برای داشتن تجربه کاربری عالی و از سوی دیگر افزایش رقابت جهانی و نیاز به چابکی و مقیاس پذیری سازمان‌ها، تحول دیجیتال به الزامی برای زنده ماندن تبدیل شده است.

وضعیت و آمار تحول دیجیتال در دنیا

تحول دیجتال در کسب و کار پیشتر به عنوان یک رویکرد جالب ولی غیرضروری تلقی می‌شد و تنها مدیران پیشرو که به حوزه فناوری‌های دیجیتال علاقمند بودند به کاربردهای این فناوری‌ها در کسب و کار خود توجه می‌کردند. با تسهیل دسترسی به این فناوری‌ها و گسترش توانایی‌ها و ویژگی‌های منحصربه‌فرد تکنولوژی‌هایی مانند هوش مصنوعی، بلاک‌چین، کلان‌داده و اینترنت اشیا، میزان توجه و علاقه کسب و کارها به خصوص کسب و کارهای کوچک و چابک به این حوزه افزایش یافت. همه‌گیری کرونا و معضلاتی که در نتیجه آن برای شرکت‌ها و کسب و کارها ایجاد شد، این شرایط را تغییر داد. 

در حال حاضر مطابق با آمار وبسایت Finance Online، بیش از ۴۶٪ از کسب و کارهای کوچک از ابزار هوشمندسازی کسب و کار (Business Intelligence Tools) استفاده می‌کنند. علاوه بر این کسب و کارهای زیادی حول کاربردهای فناوری‌های هوشمند نوظهور شکل گرفته یا توسعه یافته‌اند که خود نشان‌دهنده تغییر فضای کسب و کار و حرکت هر چه سریعتر به سمت تحول دیجیتال در تمامی ابعاد کسب و کار و در تمامی صنایع است. در این بخش فضای تحول دیجیتال را در صنایع و کسب و کارهای مختلف بررسی کرده‌ایم و آمار مهمی از عملکرد فعلی و وضعیت آینده تحول دیجیتال ارائه می‌کنیم.

در دنیای کسب و کار امروز، بسیاری از سازمان‌ها در ابعاد مختلف و مراحل بلوغ متفاوت، استراتژی دیجیتال را به عنوان یکی از مهمترین رویکردهای سازمانی درنظر داشته و پیاده‌سازی می‌کنند. صنایع مختلف نیز کمابیش و بر اساس نیازها و مشخصات منحصربه‌فرد خود از تحول دیجیتال استقبال می‌کنند. آمارها نشان می‌دهد به ترتیب صنعت ارائه خدمت ( با ۹۵٪)، صنعت خدمات مالی ( با ۹۳٪) و صنعت سلامت (با ۹۲٪) به ترتیب بیشترین اقبال را به تحول دیجیتال و تعیین و پیاده‌سازی استراتژی‌های دیجیتال داشته‌اند. این رویکرد منجر به رشد قابل توجه بازار فناوری‌های دیجیتال و ابزار هوشمندسازی کسب و کار شده است، بطوریکه پیشبینی می‌شود که بازار جهانی تحول دیجیتال نرخ رشد سالانه مرکبی (CAGR) به اندازه ۵/۱۶ درصد را در ۵ سال آینده تجربه نماید و از حدود ۴۷۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ به حدود ۱۰۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵ برسد. برای اینکه تصویر بهتری از عملکرد سازمان‌ها در استفاده و بکارگیری استراتژی دیجیتال بدست آورید، به آمار زیر در خصوص سازمان‌ها و کسب و کارهایی که استراتژی تحول دیجیتال را در برنامه‌های آتی خود لحاظ نموده‌اند توجه نمایید.

پیاده‌سازی این تغییرات مستلزم هزینه و سرمایه‌گذاری هدفمند از سوی سازمان‌ها و کسب و کارها است. مطابق با آمار ارائه شده، نزدیک به ۴۰٪ از هزینه‌های تکنولوژی سازمان‌ها برای پیاده‌‌سازی تحول دیجیتال هزینه می‌گردد و پیشبینی‌ها نشان می‌دهند که بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ میزان هزینه برای پیاده‌سازی تحول دیجیتال به ۲/۳ تریلیون دلار برسد که ارزش مستقیم ناشی از این سرمایه‌گذاری به ۶/۸ تریلیون دلار خواهد رسید.

با وجود هزینه‌های نسبتا بالای پیاده‌سازی تحول دیجیتال، تجربه تحول دیجیتال در زمان همه‌گیری کرونا نشان داده که تاثیر تحول دیجیتال بر حفظ و حتی افزایش درآمد سازمان قابل توجه بوده است. یکی از مهمترین تاثیرات پیاده‌سازی تحول دیجیتال در سازمان، افزایش قدرت مجموعه در پیاده‌سازی معاملات پرارزش B2B یا کسب و کار به کسب و کار است که خود نشان‌دهنده میزان اثرگذاری تحول دیجیتال در عملکرد سازمان است. این ویژگی از ماهیت استراتژی دیجیتال و با تکیه بر مشخصات و ویژگی‌های منحصربه‌فرد تکنولوژی‌ها نشات می‌گیرد و بحران کرونا تنها اهمیت آن را برای سازمان‌ها آشکار ساخت، این موضوع به خوبی در مقایسه آمار و ارقام موجود پیش و پس از کرونا خود را نشان می‌دهد. در سال ۲۰۱۶ و مدتها پیش از آغاز همه‌گیری کرونا، میزان رشد درآمد B2B شرکت‌های تکنولوژی‌محور ۱۰٪ الی ۱۵٪  (بیش از ۵ برابر بیشتر از سازمان‌های دیگر) و میزان کاهش هزینه‌های آن ۱۰ الی ۲۰ درصد گزارش شده بود. در سال ۲۰۲۰ و در دوران همه‌گیری کرونا نیز آمارها نشان داده اند که سازمان‌ها با بلوغ دیجیتال بیش از ۴۵٪ رشد در درآمد ایجاد شده را در مقایسه با ۱۵٪ رشد در سازمان‌ها با بلوغ دیجیتالی کمتر تجربه کرده اند.

به نظر می‌رسد مهمترین تاثیرات مثبت تحول دیجیتال در دوران کرونا به ترتیب در افزایش بازدهی عملیاتی ( تا ۴۰ ٪)، کاهش زمان موردنیاز برای ورود به بازار (تا ۳۶٪) و برآوردن انتظارات مشتری (تا ۳۵٪) بوده است.

مزیت های تحول دیجیتال

مهمترین عامل پیش ران تحول دیجیتال بدون شک تکنولوژی های دیجیتال است. رشد و پیشرفت تکنولوژی باعث شده است که بتوان برای بسیاری از فعالیت‌ها و فرآیندهای کسب و کارها و سازمان ها راهکارهای دیجیتالی کاربردی و مقرون به صرفه ارائه داد. به همین دلیل تحول دیجیتال تا حد زیادی در مورد کنار گذاشتن روش های سنتی ناکارآمد و جایگزینی آنها با تکنولوژی های دیجیتال است. هر چند که تحول دیجیتال با تحریک نوآوری در سازمان باعث ایجاد راهبردهای جدید نیز می‌گردد.

از دیدگاه رهبران سازمان ها در حوزه های مختلف تحول دیجیتال مزیت های مختلفی را برای سازمان آنها به ارمغان می‌آورد. مهمترین مزیت های تحول دیجیتال از قرار زیر هستند:

• ارتقا بازده عملیاتی سازمان
• پاسخگویی به تغییر انتظارات مشتریان
• ارتقا کیفیت محصولات جدید
• افزایش استفاده مجدد از طراحی ها
• کاهش هزینه توسعه محصول
• معرفی جریان های درآمدی جدید
• کاهش هزینه کیفیت پایین

مهم‌ترین روندهای تحول دیجیتال

در کنار مزیت های تحول دیجیتال، تغییرات فضای کسب و کار و روند های تحول دیجیتال نیز وجود دارند که باعث شده بسیاری از سازمان ها تحول دیجیتال را در برنامه ها و استراتژی های خود در نظر بگیرند. با توجه به تعریف تحول دیجیتال مشخص است که روندهای تحول دیجیتال تنها بر تکنولوژی ها دیجیتال استوار نیست. 

سازمان‌هایی که موفق شده اند تحول دیجیتال را با موفقیت پیاده سازی کنند به ترتیب از تکنولوژی ها، ابزارها و راهکارها زیر بهره گرفته اند:

1. تکنولوژی های وب سنتی
2. خدمات رایانش ابری
3. تکنولوژی های اینترنت موبایل
4. داده های کلان
5. اینترنت اشیا
6. تفکر دیزاین
7. ابزارهای هوش مصنوعی
8. روباتیک (مثلا اتوماسیون روباتیک فرآیندها)
9. تکنیک های پیشرفته یادگیری ماشین
10. تکنولوژی های واقعیت افزوده
11.  ساخت افزودنی (مثلا پرینت سه بعدی)

علاوه بر روندهای تکنولوژی، ابزارها و راهکارهای تکنولوژی که سازمان های موفق در تحول دیجیتال از آنها بهره گرفته‌اند، رهبران کسب و کارهای پیشرو در عصر دیجیتال باید به روند های تحول دیجیتال توجه داشته باشند. توجه به این روندهای تحول دیجیتال برای طراحی استراتژی تحول دیجیتال سازمان بسیار اهمیت دارد.

۸ مورد از کلیدی ترین روند های تحول دیجیتال که رهبران سازمان ها باید به آنها توجه داشته باشند از قرار زیر هستند:

• ادغام سریع مدل های عملیاتی دیجیتال از جمله تیمهای ادغام شده میان عملکردی (Cross functional)
• جهش سازمان‌هایی که بر حاکمیت و تحلیل داده های کلان (Big Data) سرمایه گذاری کرده‌اند.
• استفاده بهتر از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین
• ادامه ادغام و اکتساب (merger and acquisition) کسب و کارهای نوپا و نوآور
• افزایش انطباق با رایانش ابری عمومی
• معیارهای موفقیت جدید برای تحول دیجیتال
• توجه بیشتر به ارزش آفرینی بلند مدت راهکارهای دیجیتال

نقش فرهنگ سازمان در تحول دیجیتال

سازمان ها میلیون‌ها دلار صرف اقدامات و برنامه های تحول دیجیتال می‌کنند ولی درصد بالایی از این برنامه‌ها نمی‌توانند انتظارات سازمان را برآورده کنند. پرفسور بهنام تبریزی در مقاله در هاروارد بیزینس ریویو عنوان می‌کند که «دلیل عدم موفقیت بسیاری از برنامه های تحول دیجیتال این سازمان‌ها ابتدا گاری را آماده می‌کنند و اسب را فراموش می‌کنند. این قبیل سازمان‌ها استراتژی خود را بر روی تکنولوژی خاصی متمرکز می‌کنند و مثلا می‌گویند ما نیاز به یک استراتژی یادگیری ماشین داریم، بجای آنکه ابتدا استراتژی برای تطبیق تغییرات در سازمان داشته باشند.»

برای سازمان های پیشرو در عصر دیجیتال نه تنها لازم است که سرمایه گذاری در تکنولوژی را با اهداف کسب و کار خود همراستا کنند، بلکه باید توجه بیشتری به دانش و فرهنگ درون سازمان داشته باشند. این تغییرات در درون سازمان می‌تواند ترس از دست دادن شغل را برای کارکنان ایجاد کند که باید با ارائه اطلاعات و آموزش‌های موثر با آن مقابله کرد.

طبق بررسی و گزارش فرانک گروپ مهمترین افرادی که در سازمان مانع توسعه تحول دیجیتال هستند در وهله اول مدیر عامل یا هیئت مدیره هستند. پس از آن مدیران ارشد و سپس مدیران دپارتمان‌ها هستند که از رشد تحول دیجیتال در سازمان جلوگیری می‌کنند. این موضوع نشان می‌دهد که تغییرات فرهنگی در مدیران بالارده سازمان بسیار حائز اهمیت است و نباید فکر کرد که تنها کارکنان سازمان هستند که باید آموزش ببینند و تغییر کنند. 

تحول دیجیتال یک تغییر بنیادی در سازمان ایجاد می‌کند که بدون همراهی تمام ارکان سازمان پیشبرد موفق آن امکان‌پذیر نیست. همراهی همه رده‌های سازمان در مسیر تحول دیجیتال بسیار اهمیت دارد. به همین دلیل باید در ترسیم استراتژی تحول دیجیتال سازمان افراد تاثیرگذار و رهبران را مشارکت داد و از همکاری و همراهی آنها اطمینان حاصل نمود.

چرا تحول دیجیتال سلامت مهم است؟

بسیاری از ما برای گذر از تحول دیجیتال سلامت آمادگی لازم را نداریم و در نتیجه یا آن را انکار می‌کنیم یا اگر هم به آن اهمیت می‌دهیم، راهنمایی مناسبی دریافت نمی‌کنیم. باید بدانیم که تحول دیجیتال سلامت بسیار نزدیک‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنیم و به زودی ابعاد مختلف سیستم سلامت را متاثر خواهد کرد. در بسیاری از پیش‌بینی‌ها گفته شده است که تا سال ۲۰۳۰ تغییرات بسیار محسوس و ساختارشکنی را در سیستم سلامت جهانی شاهد خواهیم بود؛ بنابراین لازم است که تمامی ذی‌نفعان حوزه سلامت هر چه زودتر خود را برای این تحول آماده کنند.

ممکن است فکر کنیم تحول دیجیتال سلامت بسیار کند خواهد بود و شاید حتی تا پایان دوران فعالیت کاری ما، تغییر چشمگیری رخ ندهد. اما واقعیت این است که تغییرات مدتی است آغاز شده و با سرعت بالایی در حال وقوع است. آنچه تحول دیجیتال سلامت را سرعت بخشیده، در وهله اول، نیازهای سیستم‌های سلامت و پس از آن، افزایش کارآمدی تکنولوژی‌ بوده است.

سال‌ها پیش تکنولوژی‌های سلامت دیجیتال بیشتر به عنوان ابزارهایی نه چندان ضروری و در برخی موارد تجملاتی در نظر گرفته می‌شد، اما امروزه جایگاه این تکنولوژی‌ها بسیار تغییر کرده است؛ گرچه توانمندی‌های این تکنولوژی‌ها نیز نسبت به گذشته بسیار پیشرفته‌تر و کارآمدتر شده است اما نیازهای درون سیستم سلامت، پیش‌ران‌های اصلی سرعت‌گیری این تحولات بوده است. هزینه‌های رو به افزایش سیستم سلامت از یک‌سو و افزایش روزافزون فاصله میان نیاز و انتظار مردم نسبت به خدمات سیستم سلامت، موجب شده مدیران، سیاست‌گذاران و سایر ذی‌نفعان سلامت به راهکارهای تکنولوژی روی بیاورند. بنابراین، سلامت دیجیتال فاصله چندانی با ما ندارد و دانشجویان و نسل جوان علوم پزشکی تغییرات آن را در دوران فعالیت خود حس خواهند کرد.

تحول دیجیتال چگونه آینده سلامت را شکل می‌دهد؟

تحول دیجیتال سلامت تمام ابعاد سیستم سلامت را متاثر می‌کند و این تغییرات محدود به یک بخش نیست. پیش بینی هایی در مورد تغییراتی که به‌واسطه تحول دیجیتال سلامت ایجاد می‌شوند وجود دارد. این تصویر از آینده سلامت به ما کمک می‌کند تا بتوانیم نقش و جایگاه خود در سیستم سلامت آینده را بهتر درک کنیم و بدانیم که با چه تحولاتی روبرو خواهیم شد. ما تغییرات آینده سلامت را برای پنج ستون اصلی در سیستم سلامت یعنی بیمه، بیمارستان، بیماران، پزشکان و صنایع سلامت تصویر کرده‌ایم.

بیمه‌های سلامت آینده

تحول دیجیتال بیمه های سلامت دو تغییر اساسی ایجاد خواهد کرد. اولی پیاده سازی روش پرداخت مبتنی بر ارزش (Value based care) و دومی ارائه برنامه های بیمه شخصی سازی شده (Personalized health insurance plan) است. این تغییرات در بیمه های سلامت تاثیرات مستقیمی بر سایر ارکان سیستم سلامت از جمله سازمان ها و ارائه دهندگان خدمات سلامت خواهد گذاشت.

آینده بیمارستان‌ها

بیمارستان های آینده مهمترین تفاوتی که با بیمارستان های امروزی خواهند داشت تمرکز بیشتر بر ارائه خدمات سرپایی و مراقبت در منزل و از راه دور است. بیمارستان ها برای بهبود کیفیت خدمات و کاهش هزینه ها و افزایش درآمد خود به سرعت به سمت تکنولوژی های دیجیتال تمایل پیدا می‌کنند و بجای افزایش تعداد تخت ها و بخش ها، خدمات مجازی خود را گسترش خواهند داد. در آینده، بیمارستان ها همچنان مرکز ارائه خدمات سلامت باقی می‌مانند ولی نحوه ارائه این خدمات تغییر بسیار زیادی خواهد کرد.

بیماران آینده

نقش بیماران در آینده از دریافت کننده منفعل خدمات به فردی مسئول و فعال برای حفظ سلامت خود تغییر خواهد کرد. بیماران با اطلاعات و ابزارهایی که در اختیار دارند برای حفظ سلامت خود تلاش بیشتری می‌کنند و در تصمیم گیری برای پیشگیری، تشخیص و درمان خود مشارکت فعال خواهند داشت. همچنین مردم جامعه با پیشرفت تکنولوژی بلاکچین در سلامت مالکیت داده های پزشکی خود را دارند و اختیار دسترسی به این داده ها در اختیار خودشان است.

پزشکان آینده

پزشکان و سایر پرسنل بهداشتی درمانی بسیار زودتر از آنکه فکر می‌کنند تغییر جایگاه خواهند داد. جایگاه پزشکان به عنوان تصمیم گیرنده اصلی به یک مشاور و راهنما تغییر خواهد کرد و با استفاده از تکنولوژی های دیجیتال خطاهای پزشکی بسیار کمتر خواهد شد. در این میان پزشکانی که مهارت های دیجیتال بیشتری دارند تبدیل به رهبران حوزه سلامت خواهند شد و جایگاه شغلی و حرفه ای بهتری پیدا می‌کنند. اعتقاد بر این است که تکنولوژی های دیجیتال نمی‌توانند جایگزین پزشکان شوند و تغییر اصلی در جایگاه ایشان خواهد بود.

صنایع سلامت در آینده

صنعت دارو و تجهیزات پزشکی در آینده مانند صنایع دیگر کاملا دیجیتالی می‌شوند و در مراحل مختلف از تکنولوژی های دیجیتال بهره می‌برند. تغییرات صنعت دارو در کشف دارو و داروهای شخصی سازی شده بسیار متحول کننده خواهد بود. در صنعت تجهیزات پزشکی نیز محصولات دیجیتال کاملا جایگزین محصولات سنتی خواهند شد و این محصولات دیجیتال تاثیر مهمی در نحوه ارائه خدمات سلامت در آینده ایفا می‌کنند.

برای مطالعه بیشتر در مورد آینده سلامت، پیشنهاد می‌کنیم مقاله روبه‌رو را از دست ندهید: https://medlean.ir/mag/health-future/

 

شغل‌های آینده سلامت

یکی از اثرات تحول سلامت دیجیتال تغییرات در مشاغل حوزه‌ی سلامت است. ما می‌دانیم که تحول سلامت دیجیتال تمامی مشاغل حوزه‌ی سلامت را تحت تاثیر قرار خواهد داد، اما این تغییرات در تمامی مشاغل یکسان نخواهد بود.

در بسیاری از مشاغل این تغییرات به‌صورت ورود راهکارهای جدید برای بهبود عملکرد یا افزایش بازده و حذف یا کاهش فعالیت‌های زمان‌بر که قابل اتوماتیک نمودن هستند، خواهد بود. اما برخی از مشاغل نیز هستند که در آن وظایف و فعالیت‌های اصلی کاملا تحول می‌یابد و وظایف جدیدی بر پایه‌ی راهکارهای جدید که آن‌ها نیز بیشتر دیجیتالی هستند، تعریف می‌گردد. شناخت این تغییرات به ما کمک می‌کند تا با ارتقای توانمندی‌های مورد نیاز در آینده، فرصت‌های جدید را در آینده سلامت شناسایی کنیم و به‌دست آوریم.

چه عواملی تحول دیجیتال سلامت را به پیش می‌راند؟

هر چند که سال‌ها از مطرح شدن Digital Transformation می‌گذرد ولی تاکنون انگیزه کافی برای سازمان های سلامت وجود نداشت که بخواهند به آن به عنوان یک راهبرد عملیاتی نگاه کنند. اکنون شرایط سیستم سلامت و پیش‌بینی از آینده آن باعث شده اهمیت توجه به تحول دیجیتال در بهداشت و درمان بیش از پیش شود. برخی از دلایلی که باعث شده است که سازمان های سلامت، بیمارستان ها و مراکز بهداشتی درمانی به تحول دیجیتال روی بیاورند از قرار زیر است:

مدل درآمدی ناپایدار بیمارستان‌ها

مدل پرداخت در سیستم سلامت به صورت پرداخت مبتنی بر خدمات (Fee-for-Service) است که مدلی هزینه‌بر و ناپایدار می‌باشد. سیستم سلامت مجبور است به سمت پرداخت مبتنی بر ارزش پیش بروند و در این بین بسیاری از منابع درآمدی بیمارستان ها و مراکز بهداشتی و درمانی تغییر می‌کند. به همین دلیل باید روش های جدید درآمدزایی و پایدارتر برای بیمارستان ها یافت که این امر از طریق راهکارهای دیجیتال ممکن است.

حرکت به سمت خدمات سلامت در منزل

برای کاهش هزینه‌ها و پاسخ به نیاز مردم برای دریافت خدمات سلامت در منزل، سیستم سلامت به سمت تشویق مراقبت سلامت در منزل پیش خواهد رفت. سازمان های سلامت و بیمارستان ها نیز این نیاز را تشخیص داده‌اند و به دنبال راهکارهایی عملیاتی برای ارائه خدمات سلامت در منزل می‌گردند.

بیماران توانمند و فعال

ظهور بیماران توانمند یا ePatient که مخفف empowered patient است باعث می‌شود که به مرور جایگاه بیمار تغییر کند و نقش تصمیم گیرنده برای سلامت خود را بگیرد. این تغییر جایگاه دلیل خوبی است که بیمارستان ها و ارائه دهندگان خدمات سلامت بخواهند رویکرد خود با بیماران را تغییر دهند. 

کمبود نیروی متخصص سلامت

با افزایش نیاز به خدمات بهداشتی درمانی تخصصی و افزایش طول عمر انسان‌ها، کمبود نیروی متخصص پزشکی و سلامت بسیار بیش از پیش احساس می‌شود. این کمبود نیروی انسانی در حوزه سلامت با افزایش تربیت متخصص حل نمی‌شود و باید به فکر راهکارهای پایدارتری بود. راهکارهای دیجیتال می‌توانند با افزایش بازده نیروی متخصص سلامت راهبرد اصلی در رفع مشکل کمبود نیروی انسانی حوزه سلامت باشند.

ورود بازیگران جدید به حوزه سلامت

در چند سال اخیر حوزه سلامت برای بسیاری از شرکت‌های بزرگ به خصوص غول های فناوری دیجیتال از جمله گوگل، فیسبوک، اپل، آمازون و مایکروسافت جذابیت پیدا کرده. این قبیل شرکت‌ها با منابع مالی و تکنولوژی عظیمی که در اختیار دارند می‌توانند ساختار سیستم سلامت را برهم بزنند و نظم فعلی را دگرگون کنند. سازمان های سلامت باید به آنها به عنوان رقبایی چیره دست نگاه کنند و با شناخت بیشتر از سلامت دیجیتال، نقش آفرینی در این حوزه نوظهور را هر چه زودتر آغاز کنند.

مهم‌ترین روندهای تحول دیجیتال

در ادامه مهم‌ترین روندهای موجود در digital transformation را با هم مرور می‌کنیم:

روندهای تکنولوژی سلامت دیجیتال

حوزه‌ی سلامت تاکنون در مقابل ورود تکنولوژی‌های دیجیتال مقاومت بسیاری از خود نشان داده، اما به مرور کاربرد و ارزش‌های این تکنولوژی‌ها آنقدر وسوسه‌انگیز شده است که حتی سیستم سلامت نیز نمی‌تواند از آن‌ها چشم‌پوشی کند. تحولات آینده‌ی سلامت به واسطه‌ی ترکیبی از تکنولوژی‌های بسیار پیشرفته‌ی دیجیتال رقم خواهد خورد و این تکنولوژی‌ها همین امروز در سطحی بسیار کارآمد برای پیشبرد اهداف ما در حوزه‌ی سلامت قرار دارند. بنابراین، شناخت روند‌های تکنولوژی‌ سلامت دیجیتال که پیشران این تحولات هستند، ما را به درک بهتری از آینده‌ی سلامت دیجیتال می‌رساند.

مهمترین روندهای تکنولوژی سلامت دیجیتال از قرار زیر هستند:

1. هوش مصنوعی و یادگیری ماشین 
2. تحلیل کلان داده ها
3. واقعیت مجازی و واقعیت افزوده 
4. اینترنت اشیا پزشکی
5. بلاکچین 
6. پرینت سه بعدی
7. روباتیک

در هر کدام از این روندها صدها راهکار برای بخش های مختلف حوزه سلامت وجود دارد و نمونه‌های موفق بسیاری از آن‌ها هم اکنون وجود دارد. با توسعه هر چه بیشتر این تکنولوژی ها راهکارهای ترکیبی با استفاده از چند روند نیز بیشتر می‌شود. 

طبق پیش بینی اکسنچر در پنج سال آینده مهمترین روند سلامت دیجیتال ترکیبی از ۴ تکنولوژی دیجیتال است. این ۴ تکنولوژی شامل دفتر کل توزیع (بلاکچین)، هوش مصنوعی، واقعیت تعمیم یافته (واقعیت مجازی و افزوده) و رایانش کوانتومی خواهند بود. به ترکیب این تکنولوژی های دیجیتال به اختصار دارک (DARQ) گفته می‌شود.

در مورد روندهای تکنولوژی سلامت دیجیتال و تحول دیجیتال سلامت در مقاله «قدرت دارک مهمترین روند تکنولوژی سلامت دیجیتال در سال‌های ۲۰۲۰ خواهد بود» بیشتر بخوانید.

نقشه نوآوری تحول سلامت

به دلیل اینکه حوزه سلامت دیجیتال بسیار نوظهور است و همچنان نوآوری‌های بسیاری در آن شکل می‌گیرد، نمی‌توان مرز دقیقی میان انواع این نوآوری‌ها و استارتاپ‌ها مشخص نمود. به همین خاطر نقشه نوآوری سلامت دیجیتال به شکل یک هرم طراحی شده است که رئوس آن اهداف و چشم‌اندازهای سلامت دیجیتال هستند، و استارتاپ‌ها و راهکارهای سلامت دیجیتال در فضای داخلی این هرم و درون طیف‌های بین رئوس قرار می‌گیرند. اهداف و چشم‌اندازهای چهارگانه سلامت دیجیتال (رئوس هرم) از قرار زیر هستند:

1. توانمندسازی مردم و بیماران: به منظور افزایش و تسهیل دسترسی مردم به خدمات سلامت و افزایش مسئولیت‌پذیری ایشان در مقابل سلامت خود
2. هماهنگی اجزای سیستم سلامت: به منظور برقراری ارتباط و تسهیل تبادل اطلاعات میان اجزای مختلف حوزه سلامت
3. تغییر نظام پرداخت: به منظور پیاده‌سازی نظام پرداخت مبتنی بر خروجی و حفظ سلامت مردم
4. پزشکی شخصی: به منظور شخصی‌سازی نمودن هرچه بیشتر تشخیص و درمان برای افراد

علاوه بر ۴ راس که منطبق بر اهداف حوزه سلامت دیجیتال است، راس بالایی هرم نیز وجود دارد که مربوط به داده‌های کلان است. این نقشه دید خوبی از دسته‌بندی استارتاپ‌ها و نوآوری‌های سلامت دیجیتال ارائه می‌دهد و به ما برای ایده‌پردازی در این حوزه کمک می‌کند.

مدلین نیز در راستای فعالیت‌های گسترده خود در حوزه سلامت دیجیتال، نقشه‌ای از 228 استارتاپ حوزه سلامت فعال در ایران تهیه کرده است که می‌توانید آن را در مقاله لینک شده ببینید.

منابع:

• https://enterprisersproject.com/what-is-digital-transformation
• https://hbr.org/2019/03/digital-transformation-is-not-about-technology
• https://financesonline.com/digital-transformation-statistics/ 
• https://www.mckinsey.com/business-functions/organization/our-insights/unlocking-success-in-digital-transformations
• https://www.gartner.com/en/information-technology/insights/digitalization
• https://supplychainbeyond.com/a-brief-history-of-digital-transformation/ 
• https://www.mckinsey.com/business-functions/mckinsey-digital/our-insights/four-keys-to-successful-digital-transformations-in-healthcare 
• https://www.damoconsulting.net/2019/06/30/the-current-state-of-healthcare-digital-transformation-2/