تصمیم‌گیری در علوم پزشکی مبتنی بر شواهد علمی و مستندات انجام می‌شود و نوآوری‌ها هم از این قاعده مستثنا نیستند. هر محصولی که برای حفظ و ارتقای سلامت انسان‌ها طراحی‌شده، باید بتواند اثربخشی خود را به کمک مطالعات علوم پزشکی اثبات کند. با وجود آنکه نهادهای قانون‌گذاری، همواره یک گام از استارتاپ‌ها عقب‌تر هستند، مهم است که کارآفرینان این مطالعات را بشناسند و در مراحل رشد استارتاپ خود، منابع کافی را برای انجام مطالعات در نظر بگیرند.
در این بخش از ویدیوهای آموزشی مدلین‌لب، دکتر پیام کبیری، رییس مرکز انتشارات علمی وزارت بهداشت، انواع مطالعات علوم پزشکی و سلامت را توصیف می‌کنند.
متن ویدیو «انواع مطالعات علوم پزشکی و سلامت»
به بیان دیگر پژوهش‌ها در نظام سلامت در واقع پایه و بنیان اخذ مجوزهای ورود به بازار در عرصه فناوری‌های نظام سلامت و علوم پزشکی محسوب می‌شوند. به همین دلیل وقتی ما در عرصه فناوری‌های نظام سلامت کار می‌کنیم باید با پژوهش‌های مرتبط با این نظام آشنایی کامل داشته باشیم تا بتوانیم زمانی که نیاز به احذ مجوزهای لازم برای ورود به بازار داریم با کمک این پژوهش‌ها آن مجوزها را به راحتی اخذ کنیم.
عرصه پژوهش‌ها در نظام سلامت عرصه بسیار گسترده‌ای است. مطالعات بسیاری را شامل می‌شود. برخی از این مطالعات، مطالعات اجتماعی است. برخی از این مطالعات، مطالعات علوم پزشکی است. ولی واقعیت این است که تمام مطالعات علوم پزشکی و نظام سلامت، به بیانی در دو شاخه مطالعات مشاهده‌ای و مطالعات مداخله‌ای طبقه‌بندی می‌شوند.
مطالعات مشاهده‌ای
وقتی از مطالعات مشاهده‌ای صحبت می‌کنیم، منظورمان مطالعاتی است که در آنها پژوهشگر، صرفا به مطالعه متغیرها در جامعه مورد مطالعه خودش می‌پردازد. متغیرهای مختلفی را مورد مورد اندازه‌گیری، رصد و گزارش قرار می‌دهد.
به عنوان مثال ممکن است من یک پژوهش خیلی ساده در شهر تهران برای اندازه‌گیری میزان شیوع کووید19 بخواهم انجام دهم. در این مطالعه می‌روم در سطح شهر از افراد کووید 19 به عمل می‌آورم و آنهایی را که مثبت هستند به عنوان بیمار تلقی می‌کنم. این می‌شود یک پژوهش از نوع مشاهده‌ای یا (observational) که در آن محقق صرفا به مشاهده و رصد متغیرهای مورد نظرش در جامعه می‌پردازد.
این متغیر می‌تواند شیوع یک بیماری باشد، ممکن است متغیر جنس یا سطح تحصیلات یا هر عامل مرتبط با سلامت یا غیر آن باشد. وقتی از متغیر صحبت می‌کنیم، منظور شاخصی است که تغییر می‌کند و قابل اندازه‌گیری است. به بیان دیگر، متغیرهای ما در سطح جامعه ممکن است طیف گسترده‌ای از عوامل مرتبط با سلامت یا عوامل غیرمرتبط با سلامت را دربر بگیرند.
مطالعات مداخله‌ای
دسته دوم مطالعات ما، مطالعات مداخله‌ای است که برخلاف گروه اول که محقق صرفا در آنها به مشاهده متغیرها در جامعه می‌پردازد، در گروه دوم، محقق به مداخله در جامعه از طریق عوامل مورد نظر خودش اقدام می‌کند. این مداخله ممکن است تغییر در میزان مواجهه با یک متغیر یا ایجاد مواجهه با یک متغیر در سطح جامعه باشد.
به عنوان مثال، در اکثر مطالعاتی که در ادامه با آنها آشنا خواهید شد و از آنها تحت عنوان کارآزمایی بالینی نام می‌بریم، ما اقدام به دادن یک دارو یا اقدام به تجویز یک روش درمانی برای بیمار می‌کنیم. این مطالعات همه از انواع مطالعات مداخله‌ای یا (Interventional) محسوب می‌شوند. مطالعاتی که در آنها محقق به مداخله در جمعیت مورد نظرش اقدام می‌کند.
مثال خیلی ساده‌اش را اگر بخواهیم در ارتباط با شرایط فعلی بزنیم، تجویز داروهای مختلفی است که در حال حاضر برای بیماری کووید19 انجام می‌دهیم. وقتی هیدروکسی کلروکین را به عنوان یک دارو برای این بیماری مورد آزمون قرار می‌دهیم، در واقع داریم یک مداخله در جمعیتمان انجام می‌دهیم. یک مداخله در بیمار صورت می‌گیرد و این مطالعه را از نوع مداخله‌ای نام‌گذاری می‌کنیم.