آگاهی نقشی اساسی در بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی ایفا میکند. سیستمهای سلامت به دنبال توانمندسازی جوامع، متخصصان پزشکی و بیماران به کمک ابزارها، اطلاعات و مهارتهای مناسب هستند تا در زمینههای پیشگیری، تشخیص، درمان و مراقبت، از تصمیمهای باکیفیت و آگاهانه استفاده کنند.
زمانی که افراد از خود بهتر مراقبت میکنند، کمتر بیمار میشوند و بار کمتری بر سیستم سلامت اعمال میکنند. از سوی دیگر آگاهی از بیماری و علائم آن برای غربالگری و تشخیص بهموقع ضروری است. اگر افراد جامعه از بیماری و علائم آن آگاه باشند، احتمالا برای جلوگیری از بروز این بیماری اقدامی انجام میدهند یا برای معاینه به مراکز درمانی مراجعه میکنند.
اپلیکیشنهای بانک اطلاعات پزشکی میتوانند این آگاهی و اطلاعات را بهصورت ساده و با دسترسی آسان برای افراد فراهم آورند.
پیشرفت تکنولوژی در این حیطه نه تنها برای بیماران، که برای پزشکان و کارکنان سلامت نیز خبر خوبی است. این اپلیکیشنها میتوانند به پزشکان و همچنین مدیران سلامت کمک کنند تا اطلاعات پزشکی ضروری را به سهولت بیابند و یا با همکاران خود به اشتراک بگذارند. شاید برای یک داروساز یا پزشک بارها پیش آمده که نیاز فوری به دسترسی به اطلاعات یک داروی مشخص یا علائم بیماری خاصی داشته باشد؛ یک جستوجوی سریع و آسان در بانک اطلاعاتی موجود در یک تلفن همراه هوشمند، بهترین راهحل خواهد بود.
با گسترش شهرها و جوامع، وجود برنامههایی که در صورت نیاز اطلاعات مربوط به پزشکان، داروخانهها، بیمارستانها، مراکز درمانی و خدمات سلامت را با سریعترین و سادهترین راه ممکن در اختیار بیماران قرار دهند، بیش از پیش ضروری و کاربردی بهنظر میرسد. اپلیکیشنها میتوانند برای راحت کردن ارتباط بالینی بین ارائهدهندگان خدمات سلامت و بیماران استفاده شوند.
در این مقاله به بررسی اپلیکشنهای شاخص در حوزهی بانک اطلاعات پزشکی پرداختهایم که توسط توسعهدهندگان ایرانی در کافه بازار ارائه شدهاند.
اپلیکیشنهای بانک اطلاعات پزشکی در یک نگاه
براساس بررسی و دستهبندیهای انجام شده توسط گروه مدلین و اطلاعاتی که در “نقشه اپلیکیشنهای سلامت ایران در سال ۹۸” منتشر شد، تعداد ۱۸ اپلیکیشن با موضوع بانک اطلاعات پزشکی توسط گروههای ایرانی مشخص شدند. از این مجموعه تعداد ۳ اپلیکیشن با بیش از ۲۰۰۰ نصب فعال و کسب امتیاز ۲.۶ تا ۴.۶ بهعنوان پرمخاطبترین محصولات موجود در بازار انتخاب شدند. لازم به ذکر است که اطلاعات مربوط به امتیاز و تعداد نصب فعال این اپلیکیشنها براساس اطلاعات موجود در وبسایت کافه بازار تا اسفندماه ۱۳۹۸ بهدست آمده است.
جدول مقایسه اپلیکیشنهای بانک اطلاعات پزشکی
| داروخانه پزشک | آی پینو | آدرس بیمارستانهای کشور | |
| مولتی مدیا | – | + | – |
| قابلیت ذخیرهی مطالب منتخب | + | + | + |
| ارائهی خدمات مشاورهی آنلاین | – | + | – |
| محتوای آموزشی با موضوع سلامت | + | + | – |
| امکان جستوجوی پزشک بر اساس تخصص | + | + | – |
| امکان جستوجوی بیمارستان | + | – | + |
| تعداد نصب فعال | 20000 | 5000 | 2000 |
| امتیاز کسبشده | 4.3 | 4.7 | 4.5 |
| تعداد کامنتها | 2453 | 386 | 1485 |
بررسی اپلیکیشنهای بانک اطلاعات پزشکی
داروخانه پزشک
| توسعهدهنده: محمدرضا سپیدپور |
| تعداد نصب: 20 هزار نصب فعال |
| امتیاز: 4.3 بر اساس نظر 2453 نفر کاربر |
معرفی اپلیکیشن
اپلیکیشن «داروخانه پزشک» اطلاعات جامعی در زمینهی دارویی و پزشکی، شامل فهرست و دستهبندی داروها بههمراه توضیحاتی در رابطه با موارد مصرف، ساز و کار اثر، عوارض جانبی، تداخل دارویی و غیره، فهرست بیماریها و علائم آنها، توضیحاتی در رابطه با تفسیر نتایج آزمایشگاهی و همچنین متنهای آموزشی کمکهای اولیه و اصول تغذیه فراهم کرده است. امکان جستوجوی پزشک و مراکز درمانی نیز در این اپلیکیشین فراهم شده است.
خدمات ارائه شده توسط اپلیکیشن
- بانک اطلاعات پزشکی شامل بیماریها و علائم، محتوای متنی در رابطه با خدمات آزمایشگاهی، دندانپزشکی، طب سنتی، طب سوزنی
- بانک اطلاعات پزشکان و بیمارستانها با امکان جستجو برحسب استان و تخصص
- بانک اطلاعات دارویی در دستههای شیمیایی و گیاهی و دستهبندی براساس حروف الفبا
- محتوای آموزشی در رابطه با کمکهای اولیه با دستهبندیهای موردی
- محتوای اطلاعاتی در رابطه با اصول تغذیه به تفکیک سن و جنس
نحوه عملکرد
با ورود به صفحهی اصلی اپلیکیشن، پنج بخش اطلاعاتی مجزا قابل انتخاب خواهد بود.
- بخش داروخانه: اطلاعات را در سه زیربخش داروهای شیمیایی، گیاهی و معنوی (ادعیه توصیه شده در روایات) دستهبندی میکند. فهرست داروهای شیمیایی هم در دستهبندی گروهی و هم به ترتیب حروف الفبا، و هم از راه جستوجو در دسترس است و برای هر دارو اطلاعاتی همچون ساز و کار اثر، موارد مصرف و منع مصرف، میزان مصرف و دوز، عوارض دارویی و تداخل دارویی در اختیار قرار میدهد. در زیربخش داروهای گیاهی اطلاعاتی مانند خواص داروهای گیاهی و میوهها، دمنوشها و عرقیات گیاهی ارائه میشود.
- بخش پزشکی: اطلاعات را در دستهبندیهای علائم بیماریها، فهرست بیماریها، آزمایشگاه و تفسیر پارامترهای پاتولوژی، دندانپزشکی، طب سنتی و طب سوزنی فراهم آورده است.
- بخش پزشکیاب و بیمارستانیاب: فهرستی از اسامی و اطلاعات بیمارستانها را بهصورت دستهبندی استانی و فهرست نام و اطلاعات پزشکان را بر اساس تخصص ارائه میکند.
- بخش کمکهای اولیه: اطلاعاتی متنی در رابطه با نیازهای کمکهای اولیه و آموزشهای لازم در مواقع اورژانسی را در ۱۲ دستهبندی در اختیار قرار میدهد.
- بخش تغذیه: دارای اطلاعات متنی در رابطه با تغذیه در دستهبندیهای مبتنی بر سن و جنس است.
تحلیل کاربردی اپلیکیشن
خدمات شاخص
در این اپلیکیشن سعی شده تا اطلاعات جامعی در مورد تمامی مباحث مرتبط با حیطهی پزشکی در اختیار کاربر قرار گیرد.
پشتوانه علمی
قیمتگذاری
با پرداخت ۳ هزار تومان هنگام نصب برنامه از کافه بازار، تمامی اطلاعات در دسترس خواهند بود.
لینک نصب نرمافزار در کافه بازار: https://cafebazaar.ir/app/com.pezeshkivadarokhane.verjen1
آی پینو
| توسعهدهنده: فنآوران آرمان شهر پینو |
| تعداد نصب: 5 هزار نصب فعال |
| امتیاز: 4.7 بر اساس نظر 386 نفر کاربر |
معرفی اپلیکیشن
«آی پینو» اپلیکیشنی است که با هدف ارائهی خدمات مشاورهی سلامت طراحی شده است و افزونبر دارا بودن قابلیت برقراری ارتباط متنی با پزشکان و کارشناسان و دریافت پاسخ از آنها، امکان تحلیل نتایج آزمایشهای بیماران توسط کارشناس متخصص را نیز فراهم میآورد. از دیگر امکانات این اپلیکیشن، دسترسی به اطلاعات پزشکان سراسر کشور شامل شماره تماس و آدرس، روز کاری و وضعیت نوبتدهی است که با جستوجو بر اساس شهر، تخصص و بیمهی تحت پوشش است. البته این بانک اطلاعاتی هنوز تکمیل نشده و در برخی استانها و شهرها قابل انتخاب نیست. همچنین یک بخش رسانهی سلامت در برنامه در نظر گرفته شده که به ارائهی اخبار و مقالههای روز دنیای سلامت بهصورت مولتیمدیا میپردازد.
خدمات ارائه شده توسط اپلیکیشن
- تفسیر و تحلیل نتیجهی آزمایش توسط کارشناس
- جستوجوی نام و اطلاعات پزشک بر اساس تخصص و نوع بیمهی تحت پوشش
- امکان انجام مشاورهی آنلاین با پزشک و مشاوره بهصورت پیام متنی
- مطالب، موشنگرافی و کلیپهای آموزندهی علمی پیرامون مسائل پزشکی روز
نحوه عملکرد
نخستین باری که برنامه نصب میشود، توافقنامهای که بر حفظ و امنیت اطلاعات محرمانه و خصوصی تأکید دارد، نمایش داده میشود که با تأیید آن و وارد کردن شمارهی تلفن همراه، کد تأییدی برای کاربر فرستاده میشود. در ادامهی این روند باید اطلاعات اولیهای مانند نام و نام خانوادگی، جنسیت، استان و شهرستان محل سکونت تکمیل شوند.
پس از آن تا زمانی که از پروفایل خود خارج نشوید، با هر بار باز کردن برنامه صفحهی اصلی اپلیکیشن نمایش داده میشود که در آن میتوان هر یک از چهار بخش تفسیر آزمایش، اطلاعات پزشکان، رسانهی سلامت و مشاورهی پزشکی را انتخاب کرد. همواره در همان صفحهی اصلی میتوان استان و شهرستان محل اقامت یا جستوجو را تغییر داد.
- در بخش تفسیر آزمایش، میتوانید برگهی آزمایش خود را بارگذاری کنید و با پرداخت مبلغی (نزدیک به 12 هزار تومان) ظرف 2 تا 12 ساعت، گزارش تفسیر آزمایش خود را که توسط کارشناس علوم آزمایشگاهی انجام شده است، دریافت نمایید.
- در بخش پزشکان، میتوان پزشکان متخصص را بر اساس نام و تخصص جستوجو کرد و برای هریک اطلاعاتی شامل روز کاری، آدرس، نوبتدهی، نظرات کاربران و گزارش تخلف را مشاهده کرد. قابلیتی برای جستوجوی بیمههای مختلف و فهرست پزشکان همکار با هر کدام بر اساس تخصص نیز در این بخش در نظر گرفته شده است. موارد انتخابی قابل ذخیرهکردن هستند. البته فهرست پزشکان در حال تکمیل است و هنوز تمامی شهرها و استانها را بهطور کامل پوشش نمیدهد.
- بخش مشاورهی پزشکی، امکان مشاورهی آنلاین و چت با پزشک متخصص (تاکنون چند تخصص داخلی، زنان و اطفال در دسترس است) و عمومی و کارشناسان حوزهی روانشناسی، ازدواج، زناشویی و تغذیه را فراهم میکند که با پرداخت هزینهای در نزدیک به ۲ تا ۳ هزار تومان برای هر پیام و از راه فرستادن متن، عکس و صوت میتوان از خدمات آن استفاده کرد.
- بخش رسانهی سلامت، شامل اطلاعات متنوع و بروز پزشکی و مصاحبههایی با شخصیتهای برتر حوزهی سلامت است که در قالب موشنگرافی و کلیپهای علمی ارائه میشوند. مطالب بهصورت دستهبندی نمایش داده شده و امکان جستوجو بر اساس موضوع مورد نظر نیز فراهم شده است.
تحلیل کاربردی اپلیکیشن
خدمات شاخص
امکان تفسیر نتایج برگهی آزمایش توسط کارشناس علوم آزمایشگاهی و قابلیت جستجوی پزشکان برحسب شرکتهای بیمه طرف قرارداد، از خدمات شاخص این اپلیکیشن است. رابط کاربری ساده و روان و نمایش کلیپهای علمی متنوع در بخش رسانه سلامت، از دیگر ویژگیهای برجستهی ارائه شده هستند.
پشتوانه علمی
طبق گفتهی توسعهدهندگان، اطلاعات ارائهشده با حضور فیزیکی در شهرها و جمعآوری اطلاعات موثق در مناطق شهری، ساختمانهای پزشکان، داروخانهها و مراکز درمانی تهیه شدهاند. در رابطه با مطالب علمی منبعی معرفی نشده است.
قیمتگذاری
نصب این برنامه و استفاده از امکانات جستوجوی پزشکان و رسانهی سلامت رایگان است. برای استفاده از خدماتی مانند مشاورهی آنلاین و تفسیر آزمایش، نیاز به پرداخت هزینه است. هزینهی مربوط به مشاوره با پزشک یا کارشناس، به ازای هر پیام محاسبه میشود.
لینک نصب نرمافزار در کافه بازار: https://cafebazaar.ir/app/ipino.ir.ipino
لینک وبسایت: https://www.ipino.ir
آدرس بیمارستانهای کشور (شماره تلفن)
| توسعهدهنده: محسن پیربانی |
| تعداد نصب: 2 هزار نصب فعال |
| امتیاز: 5.4 بر اساس نظر 1485 نفر کاربر |
معرفی اپلیکیشن
این برنامه اطلاعاتی در رابطه با آدرس و شمارهی تماس بیمارستانهای کشور ارائه میکند.
خدمات ارائه شده توسط اپلیکیشن
- ارائهی آدرس و شماره تلفن بیمارستانها با قابلیت جستوجو
نحوه عملکرد
در صفحه اصلی برنامه، فهرستی از بیمارستانها ارائه شده که با بازکردن هر یک، اطلاعاتی شامل آدرس و شمارهتلفن نمایش دادهمیشود. در همین صفحه امکان جستوجوی نام بیمارستان فراهم شده است. با مشاهدهی مراکز میتوان موارد انتخابی را علامتگذاری کرده و در مراجعات بعدی، در یک فهرست منتخب مشاهده کرد. در بخش تنظیمات، امکان تغییر فونت و اندازهی قلم فراهم شده است.
تحلیل کاربردی اپلیکیشن
خدمات شاخص
این اپلیکیشن نسبت به دیگر برنامههای همردهی خود خدمات شاخصی ارائه نمیکند.
پشتوانه علمی
منبعی برای اطلاعات معرفی نشده است.
قیمتگذاری
استفاده از امکانات این اپلیکیشن رایگان است.
لینک نصب نرمافزار در کافه بازار: https://cafebazaar.ir/app/Bimarestan.add.m.p
اپلیکیشنهای بانک اطلاعات پزشکی؛ همه یا هیچ!
بانک اطلاعات در حوزهی پزشکی مفهومی است که جامعیت آن تعریف گستردهای را میطلبد. با این حال اپلیکیشنهایی که در این زمینه توسعه مییابند هر یک به بخشی از این حیطه پرداخته و تلاش میکنند تا اطلاعات مورد نیاز را در اختیار کاربرانی قرار دهند که طیف وسیعی شامل بیماران و افراد عادی تا پزشکان و متخصصان و مدیران ارائهدهندهی خدمات سلامت را دربرمیگیرند.
بهنظر میرسد یکی از مشکلاتی که در بیشتر اپلیکیشنهای بانک اطلاعات پزشکی ایرانی نمود بارزی دارد، گمگشتگی در ارائهی محتوای اطلاعاتی مناسب در قلمروی محدودهای خاص است. گاه آنچنان بسط یافته که سعی دارند تمام حوزههای اطلاعات پزشکی را هرچند ناکامل، پوشش دهند و گاه موجز و کوتاه که به حداقلهایی ناکافی در یک زمینه بسنده میکنند.
مورد دیگر محدود بودن تعداد افراد و تخصصها در گروههای توسعهدهنده است که با توجه به گستردگی مفهوم اطلاعات میتواند چالشبرانگیز باشد. در مقابل در نمونههای موفق خارجی (به عنوان مثال در زمینهی ارائهی اطلاعات پزشکی و بیماریها) شاهد اپلیکیشنهایی با نصب و دانلود چند میلیونی هستیم که مملو از مطالب علمی از منابع غنی و معتبر و بروز هستند و دائم توسط گروههای تخصصی بروزرسانی و تکمیل شده و همچنین با اشتراکگذاری مطالب و ایجاد ارتباط میان کاربران خود و افراد جامعهی سلامت، پویایی خود را حفظ میکنند.
در نتیجه در این راستا پیشنهاد میشود توسعهدهندگان به تشکیل گروههای قوی تحقیقاتی با بهرهگیری از افراد دارای تخصصهای مرتبط پرداخته و با جستوجوی پیوسته در منابع دقیق و معتبر و محدود نساختن خود به مطالب موجود در وب فارسی، اطلاعاتی غنی را فراهم نمایند. نام بردن از منابع اطلاعاتی در برنامه میتواند به جلب اعتماد مخاطب کمک کند.
توجه به رابط کاربری مناسب و سهولت استفاده و خواندن مطالب موجود در برنامه نیز از موارد نیازمند توجه دوچندان است. بدیهی است انتظار میرود یک اپلیکیشن تلفن همراه راحتی بیشتری نسبت به استفاده از یک موتور جستوجوی صفحات وب فراهم کند.
در مواردی که مشاوره و یا خدماتی به کاربر داده میشود، بهتر است قیمتگذاریها براساس ارزش ارائهشده تعیین شوند.
