طوفان فکری (brainstorming) یک تکنیک گردهمایی است که از طریق آن گروهی می‌کوشند با انباشتن تمام ایده‌هایی که اعضا در لحظه ارائه می‌دهند، راه حلی برای یک مسئله خاص بیابند.
در این قسمت از ویدیوهای آموزشی مدلین‌لب، مهندس محسن مولایی نسب، دانش‌آموخته شیمی، فعال و نوارزش‌آفرین حوزه فناوری‌های انرژی، و بنیان‌گذار و مدیر عامل شرکت دومینو انرژی، ۴ اصل مهم در طوفان فکری را توضیح می‌دهد.
متن ویدیوی «4 اصل طوفان فکری»
اولین، مهم‌ترین و معروف‌ترین ابزار خلاقیت در حوزه تکنیک‌های خلاقیت، brainstorming یا طوفان فکری است. طوفان فکری یک ابزار مشارکتی و جمعی است؛ یعنی در ابتدا شما باید تعداد افراد زیادی را – حداقل بین ۵ تا ۱۰ نفر – دور هم جمع کنید. سپس، این افراد حول موضوع مشخصی شروع به دادن نظرات خلاقانه می‌کنند و یا ایده‌هایشان را برای حل یک مسئله ارائه می‌دهند.
مهم‌ترین نکته‌ای که در ابتدا باید به آن توجه کنیم، این است که ما باید یک مسئله بخصوص را برای این افراد تشریح کنیم. اگر به خاطر داشته باشید، سومین گام از حوزه فرآیند‌های خلاقیت گام مسئله و تعریف درست مسئله بود. اگر ما بتوانیم به خوبی مسئله را تشریح کنیم و افراد بدانند که مسئله چه ذی‌نفعانی را دربرمی‌گیرد، معمولاً می‌توانند در طوفان فکری به ما کمک کنند تا به ایده‌های خوبی دست یابیم.
نکته مهم دیگر این است که ما در اینجا هیچ‌کس را قضاوت نمی‌کنیم و از اصول brainstorming پیروی می‌کنیم. ما در طوفان فکری به هر ایده‌ای، هرچند نامربوط، هرچند دور از واقعیت، هرچند خنده‌دار و غیرقابل توجه باشد، خوش‌آمد می‌گوییم و آن را مورد توجه قرار می‌دهیم.
طوفان فکری چند اصل دارد که این ۴ اصل اساسی را باید مدام رعایت کنیم:
اصل یک
یک اینکه هیچ‌کس حق ندارد کسی را قضاوت بکند و نباید از ایده یا شخص انتقاد بکنیم. ما فقط شنونده هستیم و دبیر جلسه آن ایده را می‌نویسد -یا روی تابلو نصب می‌کند و یا به صورت نوشته پیش خود نگه می‌دارد. ما به هیچ عنوان در مورد خوب بودن یا نبودن ایده‌ها نظر نمی‌دهیم و انتقاد نمی‌کنیم.
اصل دو
دوماً، ما سعی می‌کنیم جسور باشیم؛ یعنی ایده‌های معمول در طوفان فکری برای ما جذابیت زیادی ندارند. اگر به خاطر داشته باشید، در تمام تعاریف خلاقیت ما به دنبال شکستن چارچوب‌های موجود بودیم. بنابراین، ایده‌هایی که در چارچوب‌های فعلی و در سیستم دنیای فعلی ما ارائه می‌شوند، خیلی به درد brainstorm نمی‌خورند.
ما در طوفان فکری سعی می‌کنیم که تا جای ممکن ایده‌ها دور از ذهن باشند. به عنوان مثال، در موضوع یک شرکت حمل‌ونقل به این فکر می‌کنیم که اگر حمل‌ونقل بین سیاره‌ای به وجود بیاید چه اتفاقی می‌افتد. بنابراین، این‌قدر بزرگ فکر بکنید که با آن دنیایی که شما با آن آشنایی دارید و در حال حاضر برایتان مرسوم است، متفاوت باشد.
اصل سه
اصل سوم که باید به آن توجه کنیم، مربوط به تعداد (quantity) ایده‌ها است. ما باید تا جایی که می‌توانیم تعداد ایده‌ها را افزایش دهیم. هرچه تعداد ایده‌هایی که ارائه می‌شود بیشتر باشد، بهتر است. ما به این دلیل از این قانون پیروی می‌کنیم که ایده‌های بیشتر ممکن است منجر به ترکیب ایده‌ها و ارائه ایده‌های خیلی جذابی بشود. بنابراین، سعی کنید که تعداد ایده‌ها را افزایش دهید.
اصل چهار
اصل آخر هم این است که سعی بکنید ایده‌ها را ترکیب کنید. اگر نفر شماره یک در جمع طوفان فکری ایده‌ی مشخصی را ارائه می‌دهد، نفر دوم سعی کند ایده‌ای را بر مبنای آن چیزی که نفر قبلی گفته ارائه دهد. این کار کمک می‌کند که فرایند ارائه ایده تکمیل شود و ایده‌ها مدام جذاب‌تر شوند.
نکته‌ی مهمی که در طوفان فکری باید به آن توجه شود، این است که افراد از ترتیب صحبت کردن آگاه باشند و آن را رعایت کنند. در یک جلسه‌ی طوفان فکری خوب، افراد به ترتیب صحبت می‌کنند، نظر می‌دهند و از این چهار اصل پیروی می‌کنند.
مهم‌ترین این اصول این است که به هیچ عنوان از ارائه ایده‌های دوستانتان در جمع انتقاد نکنید و آن‌ها را قضاوت نکنید؛ چون این کار باعث می‌شود که افراد در ارائه نظرات بعدی مقاومت کنند. و به همین خاطر، برنامه brainstorm عملاً با شکست مواجه می‌شود.
این ویدیو، بخشی از درس «خلاقیت و حل مسئله» از دوره‌های آزمایشگاه نوآوری سلامت دیجیتال مدلین (مدلین‌لب) است. برای ثبت‌نام در دوره‌های مدلین‌لب و دسترسی به این درس می‌توانید به وب‌سایت medlean.ir مراجعه کنید.