درآمد سالانه صنعت داروسازی در جهان در حدود ۱.۲ تریلیون دلار است. با توجه به درآمد بالای این صنعت و سرعت گسترش فناوری‌ها نوظهور، صنعت دارو به سرعت با این شرایط سازگار می‌شود.
در اپیزود ۱۳ MEDICAL futurist دکتر برتالان مشکو (Bertalan Mesko)، آینده‌پژوه پزشکی، نویسنده، سخنران و دارای مدرک PhD در رشته‌ی ژنومیک، در مورد ۵ روند اصلی که در صنعت داروسازی جهان که طی ده سال آینده این صنعت را متحول خواهند‌کرد، صحبت می‌کند.
استفاده از هوش مصنوعی، توانمندسازی بیمار در درمان و مراقبت و تولید دارو با استفاده از چاپ سه‌بعدی از جمله روندهایی است که به بررسی آن‌ها پرداخته می‌شود.
۱. استفاده از هوش‌مصنوعی برای تحقیق و توسعه دارو
گزارش‌های اخیر پیش‌بینی می‌کنند بازار استفاده از هوش‌مصنوعی در مراقبت‌های بهداشتی و سلامت تا سال ۲۰۲۵ به ۳۱.۳ میلیارد دلار خواهد‌رسید. سهم شرکت‌های داروسازی در این رشد بسیار زیاد خواهد‌بود. هوش‌مصنوعی می‌تواند باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها و سرعت بخشیدن به روند تولید شود.
شرکت‌هایی مانند Atomwise ،Turbine و Deep Genomics با استفاده از هوش مصنوعی مناسب‌ترین داروها را برای شرایط خاص شناسایی می‌کنند. این کار باعث کاهش چشم‌گیر هزینه‌ها می‌شود.
یک مثال برجسته این است که شرکت Atomwise الگوریتم هوش‌مصنوعی خود را برای انجام تحقیقات دارویی در زمینه توسعه و پیشرفت روش‌های درمانی بیماری ابولا، با همکاری دانشگاه تورنتو و IBM، به کار برد. این الگوریتم دو ترکیب را بررسی و پیش‌بینی کرد که می‌توانند از ورود ویروس ابولا به سلول جلوگیری کنند و به طور قابل توجهی باعث کاهش ابتلا به ابولا شوند. این تحلیل که به صورت معمول ماه‌ها یا حتی سال‌ها به طول می‌انجامید، با استفاده از هوش‌مصنوعی در کمتر از یک روز به پایان رسید.
با پتانسیلی که در طراحی دارو با کمک هوش‌مصنوعی وجود دارد، انتظار می‌رود که یک استارتاپ که با استفاده از هوش‌مصنوعی داروهای جدید را طراحی و پیدا می‌کند خود بتواند تبدیل به یک شرکت داروسازی بزرگ شود.
۲. کمک بیمار به طراحی دارو
اگر شرکت‌های دارویی قصد داشته‌باشند پیشرو‌تر از بقیه شرکت‌ها در این صنعت حرکت کنند بدون شک باید بیماران را در فرآیند تصمیم‌گیری خود مشارکت دهند. در حال حاضر به کمک دستگاه‌های پوشیدنی هوشمند و سیستم‌های آنلاین، بیماران بیش از هر زمان دیگری قادر هستند با متخصصان در ارتباط باشند.
یک دسته از بیماران که تحت مراقبت از طریق شرکت‌های بزرگ داروسازی قرار گرفته‌اند، بیماران مبتلا به دیابت هستند. نوآوری‌هایی مانند پانکراس مصنوعی DIY با منبع باز، سیستم عامل‌هایی مانند Diabetes Mine و راه حل‌های مبتنی بر فضای ابری مانند Tidepool به بیمار این امکان را می‌دهد سطح گلوکز خون خود را به صورت مداوم مشاهده و در صورت لزوم با استفاده از پانکراس مصنوعی به صورت خودکار انسولین به شخص تزریق می‌شود. این سیستم‌ها باعث شد داده‌های بیماران دیابت راحت‌تر و با سرعت بیشتری در دسترس قرار گیرد.
به همین ترتیب، شرکت‌های داروسازی ممکن است بخواهند با بیماران در ارتباط باشند و آن‌ها را در تصمیم‌گیری‌های خود بگنجانند.
شرکت‌های داروسازی باید بیماران را در روند طراحی دارو، انجام آزمایش‌ها و تصمیم‌گیری درگیر کنند تا داروهای بهتر و ارزان‌تری در اختیار بیماران قرار گیرد. این به نفع هر دو طرف خواهد بود که داروها با روشی بهتر برای راحتی بیشتر بیماران طراحی شوند.
۳. انجام آزمایش‌های بالینی با استفاده از رایانه (in silico)
با اجرای آزمایش‌های بالینی داروها در شبیه‌سازی با استفاده از رایانه می‌توان آزمایش بالینی in vivo را به طور کامل کنار گذاشت. به این ترتیب، علاوه بر کاهش زمان آزمایش و مقرون به صرفه بودن انجام کارآزمایی‌های بالینی، دیگر آزمایش روی حیوانات و بروز عوارض جانبی در شرکت‌کنندگان در مرحله مطالعات بالینی وجود نخواهد‌داشت.
در حال حاضر، از این فناوری به صورت ۱۰۰ درصد در تمام مراحل نمی‌توان استفاده کرد اما پیشرفت چشمگیری در آن وجود داشته‌است.
۴. فن‌آوری‌های جدید در زنجیره تامین
فناوری جدید و نوآورانه نه تنها بر تولید دارو بلکه بر تمام زنجیره تولید و تامین دارو، از زمان صرف‌شده تا ایمنی نیروی کار انسانی تاثیرگذار هستند. همانطور که گفته شد، هوش‌مصنوعی می‌تواند زمان طراحی دارو را از سال به روز کاهش دهد. در حالی که از نظر زمان چرخه تولید دارو را کاهش می‌دهد، در هزینه نیز صرفه‌جویی می‌کند تا داروهای جدید، سریع‌تر از گذشته به دست بیماران برسد.
شرکت‌هایی مانند Denso Robotics ربات‌هایی را برای اتوماتیک‌سازی وظایف در فرآیندهای تولید ارائه میدهند. دانش رباتیک، به عنوان یک دستیار در شکل اسکلت خارجی، با کمک به نیروی انسانی در حمل و انتقال با‌رهای سنگین و کمک به ایستادن برای ساعت‌های طولانی می تواند باعث افزایش سرعت کار‌های دستی شوند.
علاوه بر این، در حال حاضر از ربات‌هایی مانند pharmASSIST ROBOTx در داروخانه‌ها به عنوان دستیار دارویی استفاده می‌شود این ربات قادر است نسخه بیماران را بررسی کرده و از مخزن دارویی خود داروهای مورد نیاز بیمار را جمع‌آوری و به دکتر داروساز تحویل می‌دهد. این دستگاه زیر نظر داروساز کار می‌کند.
همچنین امنیت داده‌ها و فرآیند تولید دارو در طول زنجیره تأمین می‌تواند با افزایش استفاده از فناوری بلاکچین ارتقا یابد. داروهای تقلبی ممکن است به جای داروهای ارزان‌تری ارائه شوند که علت مرگ ده‌ها هزار نفر در سراسر جهان است. در آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی چنین داروهایی حدود 10 تا 30 درصد از کل داروهای فروخته‌شده به افراد را تشکیل میدهند. بلاکچین می‌تواند از طریق سیستم تشخیص بارکد‌هایی که از تولید‌کننده تا کاربر نهایی قابل ردیابی است، امنیت بسیار زیادی را برای زنجیره توزیع دارو ایجاد کند. به این ترتیب ردیابی داروهای فروخته‌شده توسط مراکز مجاز به بیماران انجام می‌شود.
علاوه بر زنجیره توزیع، بلاکچین می‌تواند امنیت داده‌های محرمانه‌ی مربوط به توسعه دارو و آزمایش‌های بالینی را فراهم کند. طی سال‌های آینده شاهد سرمایه‌گذاری شرکت‌های داروسازی در بلاکچین خواهیم بود.
۵. استراتژی‌های جدید دارویی
شرکت‌های داروسازی به جای تمرکز بر تولید و بازاریابی داروهای سنتی، بر روش‌های جدیدتری متکی خواهند بود که به فناوری توجه بیشتری داشته و خدمات بر پایه فناوری‌های جدید را به ارائه‌دهندگان و پرداخت‌کنندگان ارائه می‌کنند.
نمونه آن شرکت داروسازی ROCHE است. این شرکت در تلاش برای تقویت واحد دیابت خود، با هوشمندی اپلیکیشن mySugr را در سال 2017 خریداری کرد و با گلوکومتر خود با نام Roche’s Accu-Chek Guide متصل کرد. بنابراین به افراد مبتلا به دیابت اجازه می‌دهد یک تجربه متفاوت برای مدیریت وضعیت خود داشته باشند. با کنترل و سنجش سطح گلوکز خون، کاربران می‌توانند «هیولای دیابت خود را رام کنند.» این یک رویکرد کاملاً متفاوت است که به معنای فروش یک تجربه کامل است، نه فقط یک محصول.
شما در آینده می‌توانید داروهای خود را در خانه چاپ کنید. قرص‌هایی که توسط چاپگر سه‌بعدی تولید می‌شوند کاربردهای عملی بیشتری برای مدیریت بیماری‌ها دارند. از زمانی که FDA اسپریتام، اولین دارویی که با فناوری چاپ سه‌بعدی برای درمان علائم صرع را در سال ۲۰۱۵ تأیید کرد این فناوری در حال بهبود است.
دانشمندان هم‌اکنون در حال تحقیق در مورد تولید «پلی‌پیل‌های» (poly-pills) چندلایه از طریق چاپ سه‌بعدی هستند. در پلی‌پیل، داروهایی که بیمار در یک وعده مصرف می‌کند، به صورت یک قرص پرینت می‌شود. هدف از این روش، کمک به بیماران در پیروی از درمان خود و مدیریت بهتر داروها است. شرکت‌های دارویی برای کمک بهتر به درمان‌های بیماران باید در توسعه این فناوری سرمایه‌گذاری بیشتری کنند.
درباره دکتر برتالان مشکو (Bertalan Mesko)
برتالان مشکو پزشک و آینده‌پژوه پزشکی و مدیرعامل و بنیان‌گذار شرکت خصوصی Webicina که خدماتی با هدف ساختن پلی میان پزشکان و بیماران ارائه می‌دهد است. او همچنین به‌عنوان مشاور شرکت‌های داروسازی و فناوری پزشکی فعالیت دارد.
دکتر مشکو بیش از ۵۰۰ سخنرانی در موسساتی مانند سازمان بهداشت جهانی، دانشگاه‌های ییل، استنفورد و هاروارد درباره فناوری‌های نوآورانه داشته است. او نویسنده‌ی کتاب «راهنمای آینده‌ی پزشکی» (The Guide to the Future of Medicine) یکی از ۱۰۰ کتاب برتر وبسایت آمازون است.
در رسانه‌ی آینده پزشکی، موضوعاتی همچون آینده‌ی پزشکی، خدمات سلامت، بیماری‌ها و درمان‌ها و فناوری‌هایی که سال‌های آینده را شکل میدهند، توسط دکتر مشکو و از طریق داستان‌ها، مثال‌ها و مقالات شرح داده می‌شوند.
